Opening academisch jaar Faculteit der Letteren 2022: Letterenlezing door Iris de Graaf

'Onvrijheid'

Sinds 2020 is de wereld drastisch veranderd. Eerst door de COVID-pandemie, en daarna door een oorlog die de westerse wereld schokte. Beide crises isoleren landen, mensen en hun stemmen; door angst en de overdaad aan (des)informatie, en door autoritaire regimes die deze situaties gebruiken om steeds repressievere wetten en maatregelen door te voeren.

Verslaggever Iris de Graaf ziet het effect van deze existentiële crises vanuit één van de meest onvrije landen ter wereld: Rusland. Tijdens de Letterenlezing vertelde Iris hoe zij haar werk doet in een land waar persvrijheid, activisme en onafhankelijk onderzoek afgeschaft en gecriminaliseerd is. Waar mensen bang zijn om te praten en hun mening te delen, waar sociaal onderzoek niet langer kritisch en betrouwbaar is en waar bovendien een informatie-oorlog woedt die alle publieke sferen beïnvloedt, van de geschiedenisboeken op school tot academisch onderzoek en sociale media.

Daarnaast is er bijna geen empathie meer in de publieke opinie om te luisteren naar wat er gaande is binnen de Russische samenleving. Hoe kun je verhalen delen uit een land dat door de hele wereld is afgeschreven? Iris deelde haar inzichten over het belang van het onderhouden van de band met dit geïsoleerde land door middel van taal, mededogen en het delen van verhalen van hen die hun stem hebben verloren.

Iris de Graaf (1991) is een alumnus van onze faculteit en werkt als correspondent in Rusland voor de NOS en Nieuwsuur. Ze is eindredacteur van het NOS bureau in Moskou en doet verslag vanuit heel Rusland en de omringende regio. Iris maakt reportages voor televisie, radio en online platforms. Naast (live) verslaggeving schrijft ze achtergrondartikelen.

“Ik raakte als klein meisje door mijn Russische oma gefascineerd door Rusland. Tijdens mijn studie Slavistiek en Ruslandkunde, waar ik de taal leerde spreken, lezen en schrijven, dompelde ik me onder in de geschiedenis en cultuur van het land. Door in Rusland te wonen werd die fascinatie langzaamaan omgezet in verbazing en een drang om het land te doorgronden. Ik ging terug naar Nederland voor een master Journalistiek en wist wat ik wilde worden: Rusland-correspondent.”

Op 4 maart 2022 twitterde Iris de Graaf dat ze haar werk tijdelijk zou voortzetten vanuit Nederland. De stap van De Graaf volgde op het besluit van het Russische parlement, na de inval van het Russische leger in Oekraïne, om de straffen voor het verspreiden van zogenoemde ‘valse informatie’ drastisch te verzwaren. Inmiddels is ze weer terug in Moskou.