Optimal bounds, bounded optimality

Ongeduld speelt geen rol bij besluitvorming

Beslissingen nemen is een belangrijk onderdeel van het alledaagse leven. De meeste beslissingen hebben echter twee dingen gemeen: onzekerheid en ongeduld. Er is in het verleden veel onderzoek gedaan naar onzekerheid, maar over de factor ongeduld is nog verrassend weinig bekend. Udo Böhm probeert in zijn proefschrift deze lacune op te vullen.

Een belangrijk type beslisproces onder onzekerheid dat binnen de psychologie onderzocht wordt, is de perceptuele besluitvorming, waarbij een proefpersoon een interpretatie van ruizige sensorische informatie moet kiezen. Het wiskundige standaardmodel voor dit soort besluitprocessen neemt aan dat ongeduld geen rol speelt in de besluitvorming. In andere woorden, proefpersonen zullen altijd dezelfde hoeveelheid informatie voor een besluit eisen, onafhankelijk van de hoeveelheid tijd die ze al aan de besluitvorming hebben besteed. Een aantal neurowetenschappelijke studies hebben onlangs gesteld dat ongeduld echter tot een optimalere besluitvorming zal leiden; proefpersonen zullen dus minder informatie voor een besluit eisen, naarmate ze meer tijd aan een besluit hebben besteed.

Hoewel deze ongeduld-hypothese intuïtief lijkt, blijkt de theoretische en empirische ondersteuning zwakker te zijn dan door haar voorstanders beweerd wordt. Uit een bespreking van de literatuur blijkt immers dat er een aantal tekortkomingen zijn in zowel opzet en uitvoering van experimenten, alsmede in het gebruik van kwantitatieve modellen in de studies die de ongeduld-hypothese steunen. Verder laat een theoretische analyse zien dat ongeduld alleen bij hoge taakmoeilijkheid tot duidelijk optimaler gedrag leidt dan bij het standaardmodel. Daarbovenop kon een hier beschreven experiment de voorspelling van de ongeduld-hypothese, die stelt dat dat proefpersonen hun gedrag optimaal aan hun omgeving aanpassen, niet bevestigen. Samenvattend levert het standaardmodel, dat inmiddels veertig jaar oud is, dus nog steeds de beste beschrijving van perceptuele besluitvorming.

Udo Böhm deed zijn promotieonderzoek, medegefinancierd door NWO,  bij de Graduate School for Behavioural and Cognitive Neurosciences van de RUG. Hij werkt inmiddels als postdoc-onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/f8564ba8-5d1d-49dc-badd-0d670685c34a