Van storend gedrag tot stoornis
| Promotie: | Mw. M. (Milou) Smit |
| Wanneer: | 14 december 2023 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotors: | dr. P.C.M. (Nelleke) Bakker, prof. dr. P. Verstraete |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Gedrags- en Maatschappijwetenschappen |
Van storend gedrag tot stoornis: (bio)medicalisering in Nederland 1950-1990
In de periode 1950-1990 is het brein een prominente rol gaan spelen bij de verklaring van oorzaken van gedragsproblemen van kinderen. Medicatie biedt dan een ‘quick fix’. Ook ouders voelen daarvoor, omdat het hen vrijpleit van schuld aan de problematiek van hun kind. Dat blijkt uit het onderzoek van Milou Smit, dat ook aantoont dat ‘nature’ en ‘nurture’ vaak samengaan.
In veel westerse landen is het aantal diagnoses van mentale ziekten van kinderen en jongeren in de afgelopen decennia sterk toegenomen. Een ruimere definitie van ziektecategorieën is hiervoor een verklaring. Dit duidt op een versterkte medicalisering van storend gedrag, wat inhoudt dat steeds meer problemen gelden als ‘ziekte’ die om een medische behandeling vraagt. Vanaf de jaren tachtig zou sprake zijn van een proces van biomedicalisering, waarbij men primair kijkt naar de hersenen (nature) als oorzaak van gedragsproblemen, met medicatie als voorkeursbehandeling. De overtuiging dat problemen worden veroorzaakt door de omgeving (nurture), die ook de oplossing kan bieden, is hierdoor in belang afgenomen. Dit proefschrift schetst de verschuivingen in de ideeën van Nederlandse kinderpsychiaters, kinderpsychologen en orthopedagogen over de aard, oorzaken en beste behandeling van gedragsproblemen van kinderen en jongeren in de periode 1950-1990. De verhouding tussen nature en nurture in hun teksten over de meest besproken problemen staat daarin centraal.
Het onderzoek toont dat autisme, druk en ongeconcentreerd gedrag en bedplassen al omstreeks 1950 gemedicaliseerde stoornissen waren. Voor agressie en angst gebeurde dat pas na 1980 met de introductie van labels uit het Amerikaanse Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Deze studie laat voor autisme, bedplassen, agressie en angst een verschuiving zien van nurture naar nature in de ideeën over oorzaken en behandeling. Voor autisme gebeurde dit mede onder invloed van de oudervereniging. De mate en het tempo waarin deze verandering zich voltrok, verschillen per gedragsprobleem. Nature en nurture blijken vaak samen te gaan.