Lessen voor adaptieve benadering voor de inrichting van Nederland

Waar komen nieuwe woningen en welke veranderingen in de landbouw heeft de overheid voor ogen? Hoe maken we ruimte voor klimaatadaptatie? In de Nationale Omgevingsvisie maakt de rijksoverheid belangrijke keuzes over de ruimtelijke inrichting van Nederland. In voorbereiding op een nieuwe nationale visie zoekt de rijksoverheid afstemming met provinciale plannen. Onderzoekers Ingo Bousema en Ward Rauws , van de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen aan de Rijkuniversiteit Groningen (RUG), analyseerden dit proces om lessen te trekken voor een adaptieve planningsaanpak.

In het programma NOVEX werken verschillende overheden samen aan meer regie op de nationale ruimtelijke ordening. Het rapport gebruikt het NOVEX-programma als casus om aanknopingspunten van adaptieve planning in het ruimtelijk domein te verkennen. Adaptieve planning gaat over het doelbewust organiseren van ruimte in ruimtelijke samenwerkingen en plannen om in te spelen op veranderingen.

Volgens de onderzoekers laten de doorbraken en strubbelingen in de puzzel-fase van het NOVEX-programma zien wat een programmatische aanpak over meerdere overheidslagen oplevert en waar deze tekort schiet. Het NOVEX-programma heeft het vermogen om in korte tijd een enorme hoeveelheid informatie boven tafel te krijgen door zich continu aan te passen aan verschuivende posities van betrokkenen en politieke veranderingen. Tegelijkertijd zetten deze veranderingen de principes van adaptieve planning, en daarmee de mogelijkheid bewust en gezamenlijk richting te geven aan ruimtelijke ontwikkelingen, onder druk.

Lessen voor versterking

De procesanalyse is een aanvulling op de inhoudelijke analyses van de provinciale ruimtelijke voorstellen door het Planbureau van de Leefomgeving (zie: rapport PBL) en het College van Rijksadviseurs (zie: reflectie CRa) van eerder dit jaar. De RUG-onderzoekers identificeren ook enkele lessen voor de versterking van de nationale ruimtelijke ordening:

1. Versterk het proces van visievorming door publieke waarden te expliciteren;
2. Creëer een programmaontwerp dat het doorgronden van ruimtelijke opgaven op verschillende schaalniveaus en tijdshorizonten stimuleert;
3. Stimuleer en bescherm een onderzoekende en reflectieve houding en benut gezamenlijke momenten voor inhoudelijke diepgang, en;
4. Houd ruimte voor lichte vormen van integratie in de uitvoeringsafspraken.

Meer informatie

Download het volledige rapport 'Adaptieve Planning in het Ruimtelijk Domein: Een verkenning op basis van het NOVEX-programma'

Voor vragen kunt u terecht bij Ingo Bousema of Ward Rauws