Blog: Unilevers redding ligt in data-innovatie

Vinci-onderzoeker David Langley

De ambitie van Nederland om een duurzame ‘circulaire economie’ te worden liep de afgelopen weken een flinke deuk op. Unilever, dat pronkt met haar Duurzaam Leven Plan, werd verrast met een bijna-overname door het kleinere Kraft Heinz. De aandeelhouders zouden sneller rendement willen zien. De nobele doelstellingen van Unilever die zijn gericht op gezondheid, milieu en levensstandaard zijn ondergeschikt aan snel winst maken.

Het domino-effect op andere bedrijven als Unilever kiest voor korte termijnwinst boven alles zal de vorderingen in verduurzaming vele jaren terugdraaien. Juist nu hebben Nederland en Europa leiderschap nodig van deze topbestuurders. Dames en heren: jullie sturen ons nu toch niet de afgrond in!?

Tijdens de komende zomervakantie mag het Amerikaanse concern opnieuw een overnamepoging doen. Laten we in Nederland voor die tijd gezamenlijk oplossingen aandragen voor de belaagde directieleden, om ons geliefde Unilever op het duurzame pad te blijven houden.

Het idee van Minister van Financiën Dijsselbloem is een nieuwe wet om vijandige overnames van Unilever tegen te houden. Zoiets bestaat al voor KPN. Volgens mij is dit soort protectionisme het antwoord niet.

Een aantal pensioenfondsen stelde voor om gewoon koersvast te blijven. Winstgevendheid en duurzaamheid gaan hand in hand, stellen ze. Maar die huidige koers is juist het probleem.

Ik zie een andere oplossing. Eén waardoor beide doelen haalbaar worden.

Creëer een hypertransparante voedselketen waarin duurzaamheidseffecten scherp zichtbaar en voelbaar zijn, zodat niemand er omheen kan. De sleutel ligt in het innoveren van de nieuwste internet-, data- en sensortechnologie. Om alles realtime inzichtelijk te maken.

Maak hiervoor een dataplatform waaraan alle bedrijfsprocessen van de partners gekoppeld zijn. Hierdoor wordt scherp duidelijk welke duurzaamheids- en kwaliteitsniveaus worden behaald: bij elk proces in ieder bedrijf, of dat nu veevoerproducent, boer of transporteur is.

Dit dataplatform maakt drie dingen mogelijk. Ten eerste: het wordt een stimulans voor alle partnerbedrijven van Unilever om te innoveren en hun prestaties te verhogen. Ten tweede, een hypertransparante voedselketen biedt de consument een basis voor echte keuzes. Ten derde, de toekomstige winstverwachting — en dus de huidige aandelenkoers — van Unilever zal stijgen, waardoor de dreiging van overname afneemt.

Naar mijn mening is het Duurzaam Leven Plan van Unilever nog veel te slap. Met een agressief data-innovatiebeleid kan voorzitter Polman met zijn collega’s stappen zetten die de toekomst van onze voedselproductie bepalen.

Een voorbeeld: als onderdeel van het oude, voorzichtige Duurzaam Leven Plan besloot Unilever om alleen scharreleieren in haar Nederlandse producten te verwerken. Daardoor gingen in één klap vele boeren over op scharrelproductie.

Moet Unilever hier trots op zijn? Nog lang niet! Wanneer u werkelijk in een scharrelkippenstal zou staan, zou u namelijk schrikken: twaalf kippen op een vierkante meter, die nooit buiten komen. Uit verveling pikken ze op elkaar. Het is dus hoog tijd voor een volgende stap vooruit.

Mijn advies aan Polman luidt daarom: wees radicaler! Het volledige pad dat elk product aflegt – bijvoorbeeld van kuiken tot supermarkt – is met sensoren en data haarfijn te volgen. Dat geldt voor bedrijven die willen concurreren en een stap in hun proces willen verbeteren. Of, zoals mijn TNO-collega Paul van Ruiten voorstelt, voor de consument via een hologram in de keuken.

De volgende stap is om de consument eerder in de voedselketen betrekken. 'Onze kippen heten Angela en Theresa en ze wonen in IJzevoorde. Kijk, ik zie ze nu al rustig op stok.' Techbedrijven hebben sinds kort de technologie om dit mogelijk te maken.

Misschien is het wel ironisch dat de vertrekkende ministers Dijksma en Kamp in hun rijksbrede programma Circulaire Economie het idee van ‘true pricing’ juist in de voedselindustrie willen inzetten. Zulke wetgeving zou bedrijven dwingen om, onder andere, de leefomstandigheden van kippen te meten. En de CO2-uitstoot. En de arbeidssituatie. De ministers spreken over het doorberekenen van de ‘echte’ kosten, inclusief de externe effecten die later en elders tot kosten leiden. Dat zijn er nogal wat! Jammer dat deze ministers pas aan het einde van hun ambtstermijn slagvaardig willen worden.

Uiteraard maakt snelle wetgeving om ‘true pricing’ in te voeren het belang van mijn voorstel alleen maar groter. Maar zelfs zonder true pricing is de weg van innovatie om milieueffecten transparant te maken hét antwoord voor Unilever. En ook voor ons burgers: een duurzame oplossing. Dus zowel goed voor de wereld als op termijn houdbaar.

Unilevers keuze zal bepalend zijn voor de toekomst van ons voedsel, ons milieu en onze gezondheid. Daarom, Polman en collega's: toon het lef om het pad van innovatie te kiezen! En hou vast aan je idealen!

In vele sectoren is de meest winstgevende positie die van eigenaar van het dominante dataplatform, stelt David Langley, Internet, Innovatie en Strategie onderzoeker bij TNO en de Rijksuniversiteit Groningen

Wilt u meer weten? Aarzel dan niet om contact op te nemen met de auteur van deze blog: David Langley, d.j.langley@rug.nl