Introductie

Samenhang van de cursusstof

De lesstof in de syllabus Stralingshygiëne voor Toezichthouders Stralingsbscherming voor tandartsen en orthodontisten - basis is als volgt opgebouwd:

Hoofdstuk 1 behandelt de bouw van het atoom en de oorsprong van karakteristieke röntgenstraling. In hoofdstuk 3 wordt de wisselwerking van elektromagnetische straling met de materie behandeld. Deze twee hoofdstukken vormen de fysische basis van de stralingshygiëne. En passant wordt in hoofdstuk 2 het begrip logaritme opgefrist, omdat dit noodzakelijk is om de veel voorkomende grafieken met een logaritmische schaalverdeling te kunnen interpreteren. Er volgen nu enkelel speciale gevallen van wisselwerking.

In hoofdstuk 4 wordt uiteengezet hoe je elektromagnetische straling kunt afschermen. Hoofdstuk 5 behandelt de röntgenbuis, waarmee met opzet ioniserende straling wordt opgewekt voor diagnostisch en therapeutisch gebruik; enkele voorbeelden worden gegeven in hoofdstuk 6. De begrippen detectie en beeldvorming komen aan de orde in hoofdstuk 9 en hoofdstuk 10: de wisselwerking in het detectormateriaal maakt het mogelijk om de stralingseigenschappen te meten. Tenslotte worden in hoofdstuk 8 de hoogst ongewenste, maar onvermijdelijke wisselwerking van ioniserende straling met menselijk weefsel beschreven.

De radiobiologie heeft ons geleerd wat de risico's van ioniserende straling zijn, met name door de gevolgen van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki te bestuderen. Dit is een wetenschappelijk onderbouwd, objectief risicobegrip. Daarnaast kennen we de subjectieve begrippen risico-perceptie en risico-acceptatie.

Het is aan de politiek om regelgeving te formuleren op basis van het objectieve risico van ioniserende straling enerzijds en het door de Nederlandse samenleving als aanvaardbaar ervaren risico anderzijds. Hiervoor zijn een aantal goed gedefinieerde begrippen met betrekking tot dosis en dosislimieten nodig. Deze worden behandeld in hoofdstuk 7.

In hoofdstuk 11 wordt een overzicht gegeven van in Nederland vigerende wetten en besluiten, hoofdstuk 12 behandelt de specifieke regelgeving met betrekking tot toestellen, en in hoofdstuk 13 komt de relatie met de wet BIG kort aan de orde.. De wet is vaak geformuleerd in zeer algemene bewoordingen en dat maakt het nodig om op de werkvloer specifieke afspraken te maken die invulling geven aan de eisen die door de wet worden opgelegd. Deze praktische stralingshygiëne wordt in hoofdstuk 14 behandeld. Tenslotte worden in hoofdstuk 15 voorbeelden van dosisberekeningen gegeven voor een aantal standaard situaties in de tandheelkundige praktijk. Zij vormen de basis voor een adequate risico-inventarisatie en -evaluatie.

De overheid eist dat in de tandheelkundige praktijk een zogeheten Toezichthouder Stralingsbescherming - tandheelkunde-basis aanwezig moet zijn. De hiervoor vereiste deskundigheid verkrijgt men door het behalen van het diploma TS THK-basis (voorheen 5A of 5A/M). Een tandarts met dit diploma kan uiteraard als toezichthouder voor zijn eigen praktijk optreden.