Hans KunéHans Kuné
a.j.kune@bureau.rug.nl
Kristien Piersma
Op 1 september a.s. begint Koos Duppen in zijn nieuwe baan als directeur
van het RC. Tot die tijd is hij nog werkzaam als hoogleraar initieel onderwijs
bij de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen (FWN) van de RUG. Hij
studeerde Scheikunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, maar is door zijn
promotie ook gedeeltelijk in de Natuurkunde verzeild geraakt. Na een terugkeer
van een jaar naar de chemie door een baan bij het Koninklijke Shell
Laboratorium Amsterdam, zit hij nu met zijn onderzoek weer op het randgebied
van Schei- en Natuurkunde.
Pictogram ging alvast bij de nieuwe directeur op bezoek voor een
kennismakingsgesprek. Een gesprek dat begon met een minicollege over
laserspectroscopie wat bij de Pictogramredactie al snel de vraag opriep: Hoe
komt iemand uit de (fundamentele) onderzoekshoek bij het RC terecht?
Toen ik in 1997 tien jaar bezig was geweest met onderzoek, begon het
een beetje te kriebelen. Het werd voor mij tijd om eens om me heen te kijken.
Dat betekende of ergens anders heen gaan of een andere baan binnen de RUG
proberen. Niet veel later kreeg ik het aanbod van de faculteit om
projectleider onderwijsvernieuwing te worden.
Dat was voor mij een geheel nieuwe uitdaging, omdat ik uit de onderzoekshoek
kwam. Ik geef weliswaar al jaren college, maar heb me voordien nooit
beleidsmatig met onderwijs beziggehouden. Het leek me wel aardig om eens iets
heel nieuws te doen en het was een interessante tijd met veel veranderingen in
de bčtavakken. Ik heb toen een aantal projecten gestart en ben als
projectleider onderwijsvernieuwing ook in het faculteitsbestuur
terechtgekomen. De directe link met het bestuur gaf wat extra mogelijkheden om
dingen voor elkaar te krijgen. Het was best complex, maar uiteindelijk is een
aantal projecten inderdaad goed van de grond gekomen.
In het projectleiderschap had ik al te maken met een aantal
universiteitsbrede processen zoals de introductie van de Elektronische
Leeromgeving (ELO). Ik heb in de stuurgroep van het ELO-project gezeten en
daardoor ben ik weer in het Webplatformproject W3 beland. Op dit moment ben ik
onder andere betrokken bij de toekomstige beheersmatige inbedding van beide
projecten in de bestaande organisaties van de RUG. Die discussie is nog niet
afgerond.
De overstap naar het RC is eigenlijk net zo onverwacht gekomen als het
projectleiderschap onderwijsvernieuwing. Het college heeft mij gevraagd of ik
eventueel belangstelling had. Na twee weken bedenktijd besloot ik de uitdaging
aan te nemen.
Bij de faculteiten bestaat niet altijd een even positief beeld over het RC.
Het is waar dat sommige mensen hun bedenkingen hebben. Maar in de eerste
plaats ben ik het daar niet mee eens en in de tweede plaats ligt er voor mij
dan de mooie taak om die beeldvorming bij te stellen. Volgens mij valt het ook
wel wat mee. Het is heel normaal dat er een soort spanningsveld bestaat. Dat
zie je in andere gebieden ook wel tussen een centrale organisatie – en met
name een centrale ondersteunende organisatie – en decentrale eenheden. Dat
is voor een belangrijk deel ook een kwestie van belangenverdediging. Wanneer
er problemen zijn, ligt de waarheid vaak toch ergens in het midden. Ook op
bijvoorbeeld facultair niveau worden wel eens verkeerde beslissingen genomen
op ICT-gebied.
Welke richting moet het RC op?
In dit stadium kan ik over de richting van het RC nog geen concrete
uitspraken doen. Wel ben ik bezig een toekomstbeeld te vormen. Als centrale
organisatie heb je klanten. De primaire klanten bij een universiteit worden
bepaald door de hoofdactiviteiten: onderwijs en onderzoek. Er dient dan ook
overleg met die sectoren plaats te vinden om mede de richting te bepalen.
Overleg met bijvoorbeeld IT-hoofden van decentrale afdelingen is ook
essentieel, maar dat zijn niet de echte klanten. Direct contact met alle
betrokken sectoren is belangrijk want iedere stap ertussen kan verlies van
informatie betekenen.
Dat is misschien de tragiek van de ICT: op het niveau dat het efficiënt
begint te worden sta je zover van de klant af dat je niet meer weet wat hij
precies wil.
Ja, je ziet het bij zoiets als de Elektronische Leeromgeving Nestor, wat
eigenlijk een tamelijk simpel systeem is. Op gegeven moment wordt besloten dat
universiteitsbreed neer te zetten. Dat is een goed idee, want het heeft
belangrijke meerwaarde voor studenten dat iedereen op hetzelfde systeem zit.
Het blijkt echter dat het helemaal niet eenvoudig is om de gebruikers,
studenten en docenten, zo ver te krijgen dat ze het systeem daadwerkelijk gaan
gebruiken. Dat komt voornamelijk omdat de universiteit zo’n complex systeem
is; er zijn heel veel verschillende mensen met verschillende achtergronden.
Die moet je allemaal een beetje op één lijn proberen te krijgen.
Een ander voorbeeld is de centralisatie van e-mail accounts van studenten. Dat
ligt enorm voor de hand en het is technisch niet moeilijk, maar toch heeft het
allerlei problemen opgeleverd. Dus dat belooft wat voor de klussen die er nog
liggen. Ik hoop dat het RC daar wel degelijk een rol in speelt en dat de
meerwaarde van standaardisatie aan de universitaire gemeenschap duidelijk
gemaakt kan worden. Maar je kunt het niet opleggen.
Ik denk dat het RC een duidelijke coördinerende rol moet spelen, maar ook
wel zijn grenzen moet kennen. Die rol zal ook wel degelijk enigszins sturend
moeten zijn, maar dan sturing zonder al te dictatoriaal te zijn, dat werkt
niet goed binnen deze universiteit.
Wat bijvoorbeeld wel kan is gezamenlijke projecten met faculteiten of andere
diensten opzetten. Een dergelijk model kan heel goed werken vanwege het
wederzijds commitment dat ermee gepaard gaat. Want het is voor de
universiteit maar ook voor het RC van groot belang dat de klanten tevreden
zijn. De mensen die met onderwijs en onderzoek bezig zijn, of met
administratieve processen, moeten het idee hebben dat het RC echt iets toe te
voegen heeft. Communicatie op meerdere niveaus, met bestuurders, decentrale
IT-afdelingen, onderwijsgevenden, onderzoekers en alle andere gebruikers van
de ICT-infrastructuur van de RUG zal hier een bijdrage aan moeten leveren.
Succesvol
ICT – en dat is voor mij ook een reden om deze baan interessant te
vinden – ontwikkelt zich nog steeds heel snel. Eén trend die in ieder geval
al jaren duidelijk is, is dat ICT ontzettend succesvol is. Zo’n dertig jaar
geleden werd er vooral door de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen op de
toenmalige ‘supercomputer’ gerekend. Iedereen stond er toen van te kijken
wat er allemaal mogelijk was, maar tegenwoordig is ICT zoveel krachtiger dat
het veel belangrijker is geworden en veel verder is doorgedrongen.
Dat succes brengt een probleem met zich mee, namelijk dat mensen er ook echt
afhankelijk van worden. Als een server down is, dan is dat buitengewoon
onplezierig. En met de gevolgen van dergelijke mankementen heeft het RC te
maken. Op het moment dat je verantwoordelijk wilt zijn voor de infrastructuur,
dan moet je ook kunnen leveren. Natuurlijk kan niemand 100% leveren, maar
waarop je dan wel aanspreekbaar bent, moet vastliggen. Dat is nieuw en mede
daarom ook niet altijd fijn.
Service Level Agreements worden nu nog vaak voor deelgebiedjes vastgelegd,
maar mijn verwachting is dat dergelijke overeenkomsten steeds algemener zullen
worden. Deze ontwikkelingen zijn een direct gevolg van het succes van ICT. De
tijd dat iedereen stond te juichen als er eens wat in de lucht was, is
voorbij. Dat zullen zowel de centrale als decentrale ICT-dienstverlenende
organisaties van de RUG goed moeten beseffen.
|
> De
technologie
is nog lang
niet klaar < |
Binnenkort is het weer tijd om een nieuwe ICT-strategie voor de RUG vast te
stellen. De ICT-commissie denkt in de richting van het rapport dat door SURF
is uitgebracht. Wat opvalt aan dit rapport is dat er niet meer zozeer
nagedacht wordt over technologische ontwikkelingen, maar dat men vooral kijkt
hoe de technologie die er is, goed ingebed kan worden in de universitaire
organisaties.
In de eerste plaats denk ik dat de technologie nog lang niet klaar is. En de
technologie die er is, is nog lang niet overal goed geďmplementeerd. Heel
vaak is het zo dat over geweldige afstanden prachtige hoge bandbreedtekabels
liggen, maar dat het laatste stukje naar de computer van de gebruiker toe dan
ineens een veel tragere bottleneck is. Dat is jammer. Dus in die zin
moet er nog veel aan technologische implementatie worden gedaan.
Maar ik denk wel dat het breder inzetten van ICT een belangrijke prioriteit
moet zijn. Uiteraard maak je daarmee de afhankelijkheid van ICT weer groter,
wat betekent dat je weer hogere eisen moet gaan stellen aan betrouwbaarheid,
zoals hierboven betoogd. Als je dat echt wil gaan doen, dan is betrouwbaarheid
in eerste instantie misschien nog belangrijker dan technologische
mogelijkheden. Maar ik kom natuurlijk zelf uit een faculteit waar ICT vrij ver
is doorgedrongen. Misschien moeten de prioriteiten eerst maar eens daar gelegd
worden waar dat minder het geval is. Ook dat is natuurlijk afhankelijk van de
wensen van de gebruikers zelf.
Bij het RC krijg je te maken met de nieuwe visualisatie-voorzieningen in de
Zernikeborg, de Reality Cube en het Virtual Reality-theater: hoe zie je de rol
van deze nieuwe voorziening?
Dit zijn voorzieningen die enigzins top-down zijn binnen gekomen, maar ze
bieden veel mogelijkheden en het is van belang dat ze een succes worden. Dit
betekent vermoedelijk dat het RC de boer op moet om potentiële gebruikers op
de mogelijkheden te wijzen.
Externe projecten zijn natuurlijk leuk, maar ook binnen de universiteit zal
men zich hopelijk in toenemende mate gaan realiseren welke mogelijkheden hier
liggen. Ik denk hierbij met name aan groepen die zich al met
visualisatietechnieken bezighouden, zoals bijvoorbeeld in de medische hoek met
MRI gebeurt. Je kan je voorstellen dat het interessant is om de 3D-informatie
van dergelijke technieken niet alleen op een plat scherm van de buitenkant te
bekijken, maar ook van binnenuit. De Reality Cube zou daarin een rol kunnen
spelen.
Aan de andere kant moet je ook niet onderschatten wat er allemaal al aan
desktop-visualisatietechnieken bestaat. Bij Biofysische Chemie gebruiken ze
bijvoorbeeld röntgen-diffractie voor de structuurbepaling van moleculen, die
ze vervolgens quasi-3D visualiseren. Ze zitten met van die brillen op, daar
kunnen ze heel veel mee. Toch zijn er mogelijk ook voor dergelijke groepen
extra faciliteiten die het RC kan bieden.
Daarnaast kan ik mij voorstellen dat er ook aantrekkelijke toepassingen
zijn voor bijvoorbeeld landschapsarchitecten of ruimtelijke wetenschappers.
Het zou in ieder geval mooi zijn als de projecten in toenemende mate gebaseerd
zullen zijn op initiatieven van wetenschappers en onderwijsgevenden van de
RUG.
