De griep begrijpen

Ieder jaar krijgt zo’n 5 tot 10% van de bevolking influenza, de ‘echte’ griep. Anders dan de meeste ‘gewone’ verkoudheden is het een ernstige infectieziekte, die zeer besmettelijk is. In Nederland sterven er zelfs jaarlijks gemiddeld zo’n 1.500 , wereldwijd tussen de 290.00 en 650.000, afhankelijk van de ernst van de griepgolf.

De griepprik helpt infectie te voorkomen, maar de huidige vaccins hebben maar een effectiviteit van 50 tot 60%. Onderzoekster Federica Sicca hoopt hier verbetering in te brengen met haar onderzoek naar de ontwikkeling van immuniteit bij verschillende leeftijdsgroepen.

Er zijn vaccins op maat nodig

‘Ieder persoon bouwt zijn of haar eigen griepgeschiedenis op’, legt Federica uit. ‘Die geschiedenis beïnvloedt de werking van een vaccin. De meeste mensen zijn rond hun zesde tenminste één keer blootgesteld aan griep en hebben als gevolg daarvan specifieke antilichamen opgebouwd die horen bij een bepaalde virusstam. Bij iedere volgende griepbesmetting spelen die, en nieuwe antilichamen een rol in hoe het immuunsysteem reageert. Het is een heel complex mechanisme dat we nog niet goed begrijpen, ook omdat griepvirussen constant muteren. Soms, bijvoorbeeld, vergist je immuunsysteem zich, herkent het niet dat een virusstam nieuw is en geen variant op een oude stam en maakt het ‘oude’ antilichamen aan. Dan werkt het systeem dus eigenlijk averechts.’

Bovendien verschilt de reactie per leeftijdsfase. Bij kinderen is het systeem nog nauwelijks ontwikkeld en daarom heel ontvankelijk, bij bejaarden is het vaak versleten en reageert het misschien veel minder op nieuwe virusvarianten. Federica: ‘Als dat zo is, moet je daar in de samenstelling van de griepprik rekening mee houden.’

Wat wil Federica gaan doen?

Federica wil onderzoek doen naar individuen uit drie verschillende leeftijdsgroepen over een langere periode. Daarvoor wil ze gebruikmaken van LifeLines, de unieke biobank met gezondheidsgegevens en samples van ruim 167.000 mensen in Noord Nederland. ‘Je hebt niet alleen de beschikking over bloedmonsters van dezelfde individuen over een langere periode, maar ook heel veel extra informatie op basis van de vragenlijsten die deelnemers invullen. Daarin geven ze bijvoorbeeld aan of ze griep hebben gehad in een bepaalde periode en of ze gevaccineerd zijn.

Het gebruik en de analyse van de data uit LifeLines kost zo’n € 36.000. Een deel daarvan kan Federica uit het budget van de onderzoeksgroep betalen. Maar helaas niet alles. Daarom zoekt ze steun via het Ubbo Emmius Fonds van de Rijksuniversiteit Groningen. Federica: ‘We verwachten hiermee inzicht te krijgen in de hoeveelheden antilichamen bij kinderen, volwassenen en ouderen, hoe die hoeveelheden door de jaren heen veranderen bij een individu, of antilichamen reageren tegen één of meerdere virusstammen, en in hoe verre de eerste stam waarmee iemand in aanraking komt bepalend is voor latere immuunreacties. Dergelijke kennis is wezenlijk voor de verdere optimalisatie van griepvaccinatie.’

Met jouw hulp kan Federica onderzoeken hoe griepvaccins verbeterd kunnen worden. Elk bedrag helpt!