Kwelders: cruciaal voor kustbescherming en trekvogels

De kwelders van de Waddenzee behoren tot de laatste ongerepte ecosystemen in Noordwest Europa. Ze zijn niet alleen onmisbare voedselgrond voor miljoenen vogels maar hebben ook een belangrijke rol in de kustbescherming. Microbiële ecoloog Joana Falcão Salles wil, met haar onderzoeksgroep en met anderen ecologen van UG (Chris Smit en Matty Berg), uitzoeken hoe dit kwetsbare gebied beter beschermd kan worden tegen de klimaatveranderingen.

Liggend op de grens van land en zee, zijn de kwelders extra gevoelig voor een hogere zeespiegel en langere periodes van droogte. Joana onderzoekt de wisselwerking tussen drie ‘hoofdrolspelers’ in het gebied: het plantje Zeekweek, de strandvlo-achtige Kwelderspringer en de microben in de bodem, de planten en de kreeft. ‘Afzonderlijk zijn die wel bestudeerd, maar we komen er meer en meer achter dat juist de interactie tussen hen belangrijk is.’

Herstel

Op dit moment is er een soort optimaal evenwicht in het Waddengebied. De plant wil het niet te nat hebben, het kreeftje juist niet te droog. En dankzij het plantje blijft de aangroei en afslag van de kwelders in balans en het ecosysteem intact. Maar wat als het natter of droger wordt? Joana: ‘De plantjes en kreeftjes zullen zich aan moeten passen aan de nieuwe omstandigheden. Onze hypothese is dat de microben daarbij een grote rol spelen. Sinds een aantal jaren weten we namelijk dat die de evolutie en adaptie van hun gastheer kunnen bepalen. Zo blijkt bij bepaalde vogelsoorten het immuunsysteem binnen één generatie te kunnen wijzigen. Dat kan omdat niet de gastheer maar de microben zich genetisch aanpassen.’

Om de invloed van de klimaatveranderingen te onderzoeken wil Joana in het laboratorium een aantal testsituaties bouwen. ‘Daarin kijken we hoe de plantjes in verschillende combinaties, dus met en zonder kreeftjes of microben, reageren op wisselende omstandigheden, zoals langdurige droogte of overstromingen.’ Vervolgens wordt onderzocht wat er is veranderd in het DNA van de verschillende organismen. Joana: ‘Met die kennis kunnen bijvoorbeeld herstelstrategieën ontwikkeld worden voor aangetaste kwelders.

Waarvoor steun?

Doordat het om enorm veel organismen gaat, moeten er echter ook enorm veel DNA-samples onderzocht worden. Dat kost uiteraard geld. We hopen dat we met steun van alumni en al die anderen die zich betrokken voelen bij het Waddengebied de benodigde 24.000 euro bij elkaar kunnen brengen.