Minder afval: strategieën voor herfabricage

Ieder jaar gooien we wereldwijd zo'n 2 miljard ton aan afval weg. Dat is een enorme vernietiging van grondstoffen en een aanslag op het milieu. Een kringloopeconomie, waarin grondstoffen en producten zoveel mogelijk worden hergebruikt, kan daar verandering in brengen. Herfabricage is een van de pijlers van zo’n circulaire economie. Bij herfabricage worden gebruikte producten uit elkaar gehaald en vormen de (eventueel gerepareerde) onderdelen de basis voor nieuwe producten. Voorbeelden zijn hervulbare cartidges of de volledig uit vervangbare modules bestaande fairphone.

Helaas komt herfabricage bij veel bedrijven maar moeizaam op gang. Oorzaken liggen zowel bij de producenten als bij de consumenten. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat meer bedrijven gebruik gaan maken van herfabricage en dat consumenten hun afgedankte producten terugbrengen naar de fabrikant? Die vragen hoopt de Groninger onderzoeker Stuart Zhu te beantwoorden. Daarvoor zoekt hij steun bij alumni.

Meer kennis nodig

‘Het is een complex probleem’, schets Stuart. ‘Je hebt de zogeheten “last mile”, dat is de manier waarop een product uiteindelijk bij de consument komt. Daar is veel onderzoek naar gedaan. In feite is die “last mile” de “first mile” van het terugvoerkanaal. Maar daar is maar weinig over bekend. Er zijn meerdere mogelijkheden: terugbrengen naar de winkel, opsturen naar de producent, of ophalen vanaf huis. Wat is efficiënter? En wat willen consumenten liever? In China blijkt dat laatste populair. In Europa juist niet. Maar waarom, dat weten we niet.’

Ook financieel en juridisch zijn er allerlei haken en ogen aan herfabricage. Stuart: ‘ Vooral de grotere, gevestigde bedrijven zijn bang dat ze omzet en marktaandeel verliezen. Als ze hun producten zo maken dat je onderdelen kunt vervangen, dan kunnen concurrenten die onderdelen ook makkelijker namaken. Bovendien kannibaliseren ze hun eigen markt als ze zowel nieuwe als hergebruikte producten aanbieden. Bedrijven beseffen dat ze beter toegerust moeten zijn om juiste beslissingen over herfabricage te nemen en dat ze de steun van wetgeving nodig hebben.’

Dit wil Zhu doen

Daarom wil Zhu onderzoek doen bij een aantal bedrijven in Europa en China. Hij wil de verschillende processen bekijken, van ontwerp en productie van een product tot aan de consument, en weer terug. Zo hoopt hij optimale strategieën te kunnen formuleren, met aandacht voor verschillen per markt en regio, voor zowel bedrijven als overheden. Stuart: ‘Bedrijven zullen wel moeten overstappen naar meer hergebruik. Zowel in Europa als in China dwingt de overheid hen. Bovendien is het op de lange termijn de beste strategie. Met de juiste instrumenten kunnen producenten en overheden de juiste keuzes maken. Ik hoop hen een van die instrumenten te kunnen geven.’