Onze familie als magneet om te verhuizen

Acht jaar geleden trok verhuisprofessor Clara Mulder in het spoor van een nieuwe liefde van Amsterdam naar Groningen. Opnieuw werd wetenschappelijke theorie dagelijkse praktijk. ‘Ik onderzoek onderwerpen waar iedereen mee te maken krijgt: relaties, familie, uit elkaar gaan, verhuizen, gezinsvorming.’ Een openhartig gesprek over de wonderlijke vervlechting van haar werk en leven, waarin Mulder tevens een hardnekkige mythe ontkracht.

_{Tekst: Riepko Buikema, foto’s: Merel Weijer}

‘Kijk’, zegt Clara Mulder halverwege het interview met een dvd-hoes van de Amerikaanse comedyserie Family Ties in haar hand. ‘Ken je dit? Daar keek ik in de jaren ’80 naar. Het was de doorbraak van acteur Michael J. Fox. De naam van de serie was ik alweer helemaal vergeten, tot een collega me erop wees en ik daarna deze dvd cadeau kreeg van twee promovendi. Ik heb thuis alle afleveringen teruggekeken. Dat bracht heel wat nostalgische herinneringen boven.’

Eigen levensloop als inspiratie

Het cadeau is een knipoog naar Mulder’s grote Europese onderzoek naar de invloed van familiebanden op binnenlandse verhuizingen, dat toevallig dezelfde naam draagt. Nog zo’n grappige overeenkomst tussen Family Ties en haar carrière: de allerlaatste aflevering van de serie - Alex Doesn't Live Here Anymore - gaat over een aanstaande verhuizing naar New York. ‘Het verlaten van het ouderlijk huis, de aankoop van je eerste woning. Eigenlijk onderzocht ik altijd onderwerpen die ik zelf heb meegemaakt of in de toekomst nog zou gaan beleven. Het is ontzettend leuk om onderzoek te verbinden met je eigen leven en daar inspiratie uit te halen.’

Mantelzorg

De hoogleraar Demografie en Ruimte, geboren in 1962, is nu op een leeftijd waarop vrienden, collega’s en kennissen vaak vertellen over verhuizingen die samenhangen met de zorg voor hun bejaarde ouders. ‘We hebben onze moeder overgehaald om bij ons in de buurt te komen wonen, zeggen ze dan. Of net vandaag nog, sprak ik een Italiaanse collega die op termijn misschien wel terug moet als haar ouders ziek worden of minder zelfstandig.’

Verhuizen vanuit eigen behoefte

Fascinerende gesprekken, vindt Mulder. Anekdotes die schreeuwen om een wetenschappelijke analyse gebaseerd op veel grotere aantallen. Want dat familiebanden een grote rol spelen in onze keuzes voor een nieuwe woonplaats, toonde Mulder al meermaals aan. ‘Het patroon dat ik tot nu toe heb gezien, is dat mensen verhuizen vanuit hun eígen behoefte. Ze verhuizen richting hun ouders als ze zélf gescheiden zijn of kinderen krijgen. Omdat ze ouders goed kunnen gebruiken als hulp of omdat het leuk is voor hun kinderen om opa en oma in de buurt te hebben. We moeten nog onderzoeken of zo’n verhuiseffect ook kan voortkomen uit de zorgbehoefte van ouders op leeftijd.’

Mythe

Wat vaststaat: Nederlanders verhuizen steeds minder vaak - in tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd. ‘Ik lees overal dat mensen steeds méér verhuizen. Dat is echt niet waar. Die mythe moet de wereld uit!’, zegt Mulder. ‘Nieuwe technologie maakt dat we vaker thuis kunnen werken. Je hoeft tegenwoordig dus niet meer per se te verhuizen voor je werk. Verder is er steeds meer eigenwoningbezit en mensen met een eigen woning verhuizen veel minder vaak. Dan heb je nog te maken met de invloed van tweeverdieners, waarvan het aantal alleen maar stijgt. Een partner met een baan verhuist nu eenmaal minder makkelijk mee.’

Amsterdam

Mulder neemt een slok thee. Op haar mok vervaagde foto’s van collega’s uit haar tijd in Amsterdam. Tot 2011 woonde ze bijna haar hele leven in de hoofdstad. ‘De stap naar Groningen had ik nooit overwogen als ik mijn nieuwe partner niet had ontmoet. Hij wilde heel graag terug naar hier om dichter bij zijn kinderen te wonen.’

Worsteling

Mulder worstelde met de mogelijke verhuizing. Familiebanden, hoe kan het ook anders, stonden een overstap naar Groningen aanvankelijk in de weg. ‘Mijn vader had destijds veel zorg nodig. Ik dacht: kan ik het wel maken om bij mijn vader weg te verhuizen? Ik deelde de zorg met zes broers en zussen, van wie drie in Amsterdam woonden. We hadden en hebben een goede band, juist ook omdat we veel spraken over de hulp aan onze vader. Tijdens een gezamenlijk bezoek aan het graf van mijn moeder heb ik verteld dat ik zou vertrekken uit Amsterdam. Ja, dat vond ik best moeilijk.’

Stad van haar leven

Op haar kantoor in het Mercatorgebouw herinneren grote wandplaten Mulder dagelijks aan de stad van haar leven. Een historische kaart van de hoofdstad aan het eind van de negentiende eeuw. Een luchtfoto van het centrum uit 2000. ‘Hij verbleekt intussen al een beetje’, zegt Mulder lachend. ‘Maar zo kan ik altijd even uitleggen dat ik hier gewoond heb, aan de Rapenburgerstraat vlakbij het Waterlooplein. Jawel, daar verlang ik nog wel eens naar terug. Ik blijf altijd Amsterdammer.’

Meer informatie

• Contact: Clara Mulder, hoogleraar Demografie en Ruimte
• Over het onderzoek FamilyTies