Simone de Beauvoir

"Je wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt." Deze uitspraak karakteriseert de Franse schrijfster, filosofe en feministe Simone de Beauvoir (1908 - 1986). Een interessante persoonlijkheid, die je zou kunnen belichten in je profielwerkstuk.

Wie was Simone de Beauvoir?

Simone de Beauvoir werd in 1908 geboren en groeide op in een gerespecteerd en godsdienstig Frans gezin. Door de financiële situatie waarin het gezin verkeerde, bezat het geen geld voor een bruidsschat voor Simone en haar zus Hélène, waardoor Simone gedwongen werd een opleiding te gaan volgen. Dit was een kans die ze met beide handen aangreep. Na jaren doorgebracht te hebben op een katholieke kostschool begon ze met de studies literatuurwetenschappen, wiskunde en filosofie aan de Sorbonne. Nadat ze in alle drie de vakgebieden afstudeerde, begon ze met een docentenopleiding. Hier ontmoette zij Jean-Paul Sartre, de beroemde Franse filosoof. Ondanks haar vele affaires zou hij tot zijn dood haar levenspartner blijven. Toch wilde De Beauvoir niet met hem trouwen.

In 1943 debuteerde De Beauvoir met het boek L'invitée, waarna nog een aantal romans en vele essays volgden. Haar boeken worden gekenmerkt door een existentialistische inslag. Het existentialisme is een filosofische stroming uit de twintigste eeuw die ieder mens beschouwt als een uniek wezen dat verantwoordelijkheid draagt voor zijn eigen lot. De Beauvoir was er dus van overtuigd dat mensen een keuzevrijheid hebben in hun leven, waarmee ze invulling kunnen geven aan dit leven. Mensen zijn echter zelf verantwoordelijk voor deze keuzes. Hieruit volgt tevens de conclusie dat er geen God kan bestaan die de zondes van mensen kan vergeven. De Beauvoir was zelf dus niet gelovig.

Gedurende haar wetenschappelijke loopbaan begon De Beauvoir ook actief te worden in de politiek. Ze was een overtuigd feministe en fel gekant tegen het huwelijk. Ook verzette zij zich tegen het Franse kolonialisme, met name in het Noord-Afrikaanse land Algerije, en ontmoette zij samen met Sartre Che Guevara op Cuba. Uiteindelijk stierf zij na een lange en bewogen carrière in 1986, zes ja na Sartre, uitgeput door een alcohol- en amfetamineverslaving.

Gedachtegoed van De Beauvoir

Wat heel bijzonder is aan het werk van De Beauvoir, is dat zij daarin existentialisme en feminisme met elkaar vermengt. Existentialisme houdt immers in de kern in dat een mens volledige keuzevrijheid heeft. Tegelijkertijd leefde De Beauvoir in een tijdperk waarin dat voor vrouwen absoluut niet gold. Dit komt naar voren in haar meest bekende werk De tweede sekse uit 1949, een enorm invloedrijk boek dat de basis legde voor de Tweede Feministische Golf. Hierin stonden thema's als seksualiteit, familie en reproductie centraal. Met haar ideeën over de vrouw als "tweede sekse" in een patriarchale samenleving heeft De Beauvoir veel invloed gehad op de totstandkoming van het gedachtegoed van deze Golf. Het is dan ook niet verwonderlijk dat uit dit boek de uitspraak "Je wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt" komt. Maar wat bedoelde De Beauvoir hier eigenlijk mee? En wat heeft deze uitspraak te maken met het existentialisme? Dat is iets wat jij zou kunnen uitzoeken in het profielwerkstuk!

Een ander onderwerp waar jij je in kunt verdiepen is het denken van De Beauvoir over relaties en seksualiteit. Het is algemeen bekend dat zij en Sartre niet alleen ongetrouwd door het leven gingen, maar ook dat zij een open relatie hadden. Zowel De Beauvoir als Sartre hadden naast elkaar andere geliefden en sekspartners, die zij soms zelfs met elkaar deelden! Met name in haar tijd als docent had De Beauvoir verscheidene affaires met vrouwelijke leerlingen. Hierdoor raakte zij regelmatig in opspraak. Zij en Sarte namen allebei deel aan politieke campagnes om de toestemmingswetten voor seksuele relaties in Frankrijk af te schaffen. Hoe beïnvloedden hun persoonlijke seksuele relaties hun denken over seksualiteit, en andersom? Een interessant voorbeeld is de roman Les Mandarins, waarin de Nelson Algren, de Amerikaanse geliefde van De Beauvoir, de hoofdrol speelde. Waarom maakte zij de keuze om dit te doen? Duidelijk is in ieder geval dat Algren er niet blij mee was...

Tot slot zou je onderzoek kunnen doen naar het nalatenschap van De Beauvoir. Duidelijk is dat haar gedachtes nog altijd invloedrijk zijn, maar hoe zien we dat eigenlijk terug in de hedendaagse maatschappij? Zijn er vrouwen (of misschien wel mannen) die in haar voetsporen zijn getreden, of is ons denken meer in het algemeen beïnvloed door haar publicaties? Ook zou je een vergelijking kunnen maken met Sartre. Het existentialistisch denken wordt vaak aan hem toegeschreven terwijl ook De Beauvoir hier uitgesproken en originele opvattingen over had. Hoe kan het dan dat we de stroming toch voornamelijk met zijn naam associëren?

De Beauvoir als schrijfster van fictie

Zoals je hebt kunnen lezen wordt De Beauvoir voornamelijk herinnerd als filosofe en feministe. Soms wordt echter vergeten dat zij, zeker op latere leeftijd, een hoop fictie-romans heeft geschreven. Enkele voorbeelden zijn Uitgenodigd, Les Mandarins en Alle mensen zijn sterfelijk. Wat opmerkelijk is, is dat deze romans vrijwel nooit vanuit een literair perspectief zijn bekritiseerd. Dit is iets dat jij zou kunnen doen in je profielwerkstuk. Als je vanuit een literair perspectief kijkt, zijn de romans dan nog steeds kwalitatief hoogwaardig? Welke rol speelt taal eigenlijk in haar gedachtegoed en was jij juist erg behandig of onhandig met taal? Ook zou je kunnen kijken naar de manier waarop haar filosofisch gedachtegoed terug te vinden is in haar romans.

Vragen?

Heb je vragen over dit onderwerp, dan kun je contact opnemen met het Alfasteunpunt: alfasteunpunt rug.nl. Neem daarnaast ook eens een kijkje bij de onderwerpen van Filosofie of klik door naar het onderwerp Geleerde Vrouwen. Daar vind je nog veel meer over vrouwelijke filosofes en wetenschappers!