Niek Veldhuis: 'In Berkeley doet het spijkerschrift het nog goed'

Zijn fiets heeft hij weggedaan. Het huis in Richmond, Californië waar hij woont met zijn vrouw Marlies en poes Troela ligt op zo’n hoge heuvel dat Niek Veldhuis (55) alleen met gevaar voor eigen leven het Hollandse vervoermiddel kan gebruiken. Veldhuis, RUG-alumnus, is hoogleraar Assyriologie, spijkerschrift, aan de universiteit van Berkeley.

Hoe ouder hoe beter voor Veldhuis die als zevenjarige op vakantie in Zweden niet weg was te slaan bij een zesde-eeuws handschrift van de Bijbel in het Gotisch. Bij de tent leerde hij de Zweedse folders erover uit zijn hoofd. Hij maakte van de alleroudste geschreven taal ter wereld zijn vak, zij het met een slalom. Veldhuis had eerst wiskunde als studie in gedachten, koos voor godgeleerdheid, wilde dominee worden en deed de predikantenopleiding. Maar de geest bleek gevlogen. Hoewel hij het vak alleen op kandidaatsniveau had gedaan, was hij welkom in een promotieproject Assyriologie. ‘Dat ik vervolgens in 2002 professor ben geworden, in de VS, is een droom die uitkwam. Ik kan mijn tijd besteden aan onderzoek naar de oude wereld en verdien er ook nog geld mee.’ ‘Het idee dat ik direct contact heb met mensen van vierduizend jaar geleden als ik een spijkerschrifttablet oppak’, duidt hij de liefde voor zijn vak.

In Groningen is spijkerschrift tot zijn spijt opgeheven, in Berkeley doet het vak het nog goed. Vooral dankzij Veldhuis’ inspanningen, denkt hij. ‘Ik heb hier behoorlijk veel succes gehad met het verwerven van fondsen, dat levert veel respect op. Als je grote projecten binnenhaalt roepen ze niet zo hard: “In Berkeley doet het spijkerschrift het nog goed”’

In de VS gaat het er in de wetenschap heel anders aan toe dan in Nederland: ‘Als professor aan een universiteit heb je alle vrijheid op onderzoeksgebied. Je bent niet gebonden aan bestaande onderzoeksprogramma’s, je creëert je eigen programma en probeert daaromheen een team te bouwen van studenten, post-docs, en anderen. Je wordt wel op je output geëvalueerd en dat is maar goed ook. Vrijheid betekent niet dat je kunt zitten niksen.'

De verschillen tussen hier en daar zijn een dankbare bron van gespreksstof. Neem bijvoorbeeld het ‘wonderbaarlijke circus’ – zoals Veldhuis het betitelt – van verkiezingen en voorverkiezingen waar Amerika nu weer middenin zit. ‘Ik vind het fascinerend, ook wel beangstigend. Dat de kiezers ontevreden zijn met de politieke elite en dus gaan voor iemand als Donald Trump, is geen wonder. Politiek is een spel voor de superrijken, er gaan gigantische geldbedragen in om. In Nederland zou dat omkoping heten.’ Nederland, Europa doen hij en Marlies nog zo vaak als kan aan. ‘Het blijft moeilijk om zo ver weg van vrienden en familie te wonen, vooral in tijden van crisis en ziekte.’ Marlies zat veertien jaar geleden niet echt te wachten op emigreren, nu heeft ze een eigen praktijk als huwelijks- en familietherapeut. Zingen in een koor doen ze allebei nog, in Groningen zaten ze beiden op Sangwijn, maar Marlies en Niek zijn ook fervente beachvolleybalspelers geworden. ‘En we gaan graag met zijn tweeën de natuur in. Californië is de tweede staat in oppervlak van de United States, na Texas. Het landschap is ontzettend veelzijdig.'

Tekst: Elles Ellenbroek
Bron: Broerstraat 5, het alumni magazine van de Rijksuniversiteit Groningen