Liekuut | Geef jongeren een culturele hangplek én een stem

In ‘Liekuut’, Gronings voor rechtuit of rechtdoorzee, delen we regelmatig de blik van één van onze wetenschappers op een actueel thema. Zo laten we zien dat RUG-onderzoekers een bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat.

Jongeren weten heel goed wat ze op cultureel gebied zouden willen zien en horen, alleen vertaalt zich dat nog niet altijd naar de programmering door culturele instellingen. Volgens Johan Kolsteeg, universitair docent kunstwetenschappen en bestuurslid van de Kunstraad Groningen wordt er nog te vaak voor en níet met de jeugd gedacht.

Uit zijn onderzoek blijkt dat jongeren vooral gehoord willen worden en graag meedenken bij wat er te zien is in een theater, de bibliotheek of poppodium. Op die manier stimuleer je de democratisering van cultuur en betrek je jongeren bij het creëren van een passend cultuuraanbod.

Betekenis aan het leven geven

‘Cultuur is een manier om betekenis te geven aan het leven, zeker ook voor jongeren. Maar het zijn meestal volwassenen die bepalen wat de jeugd zou moeten zien of beleven. Vaak met de beste intenties, hoor. Het is ook belangrijk dat jongeren in aanraking komen met de canon van onze cultuur. Dat zijn bijvoorbeeld onze musea, (klassieke) muziek en andere culturele uitingen. Maar de jeugd creëert ook een eigen cultuur om betekenis aan hun leven te geven. Denk dan bijvoorbeeld aan de gamecultuur, rap en hiphop en de creativiteit die loskomt bij het maken filmpjes of foto’s voor Instagram en Tiktok.’

Hangplekken als culturele broedplaatsen

‘Belangrijk in het culturele leven van een jongere is een plek om samen te komen, waar ze feitelijk gewoon kunnen hangen. Uit mijn onderzoek bleek dat jongeren het wel zagen zitten als een theater met een paar faciliteiten een mooie plek zou bieden waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten. Theaters en bibliotheken zouden dan de functie van jeugdhonk overnemen, en programmeurs kunnen tegelijk luisteren wat er leeft in de doelgroep en daarop inspelen.

Gelukkig zijn er ook initiatieven zoals de Rijdende Popschool die met instrumenten en apparatuur langs scholen en dorpen gaat om samen met jongeren muziek en raps te maken. In een driedelig podcastserie die wij over het onderzoek naar culturele democratie hebben uitgebracht zegt een van de jongeren het heel treffend: “eigenlijk zou er voor elke jongere in Nederland een culturele hangplek op maximaal 7,5 km moeten zijn.”’

Identiteit, prestatiedruk en drugs

Uit het onderzoek onder jongeren bleek dat zij graag bereid zijn te vertellen wat ze belangrijk vinden bij het programmeren van deze onderwerpen. ‘Jongeren hebben hele andere thema’s die in hun leven spelen dan volwassenen, en die willen ze in cultuur terugzien. Denk aan thema’s als identiteit, veiligheid en drugs. Of de prestatiedruk waar ze tegenaan lopen op school of in het sociale leven. Dat zijn dus bij uitstek onderwerpen waar jongeren over in gesprek willen gaan met ervaringsdeskundigen op een thema-avond in combinatie met kunst en cultuur.

We zien bij sommige instituten dat zij nog moeite hebben om in samenspraak met jongeren te programmeren voor jongeren. De doelgroep heeft zelf genoeg ideeën en vindt het ook logisch dat zij worden gevraagd om mee te denken bij een programmering. Jongeren kunnen ook goed inschatten wat leeftijdsgenoten zouden willen zien. Zo werd er een Hollandse avond voorgesteld door een groep in het onderzoek omdat ze wisten dat er leeftijdsgenoten zijn die dat waarderen. Dat is dus hoe idealiter culturele democratie werkt: via cultuur worden ook maatschappelijke verschillen overbrugd’. 

Toekomst

‘Laat jongeren experimenteren en geef als instelling ook eens de touwtjes uit handen. Ga als maker en programmeur in gesprek met jongeren. Geef jongeren de verantwoordelijkheid over bepaalde sociale netwerken, waarin ze met elkaar contact kunnen hebben over theater en cultuur, zoals dat nu gebeurt in Drenthe op het Instagram account OuiWe. Structurele aandacht voor jongeren zorgt uiteindelijk ook voor nieuwsgierigheid naar wat een theater of cultuurinstelling nog meer te bieden heeft. Gelukkig is in Groningen het culturele ecosysteem, ook voor jongeren, middels de cultuurnota de komende 4 jaar gewaarborgd, mede op advies van de Kunstraad Groningen, dus dat stemt hoopvol.’

Lees meer

• Onderzoeksrapport | Proeftuin Nieuw Publiek
• Johan Kolsteeg
• Overzicht van alle 'Liekuut' opiniestukken.