Erfgoed RUG digitaal te bewonderen en bestuderen

Met het zogeheten project Spotlight heeft de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) meer dan 100.000 objecten uit haar erfgoedcollectie gedigitaliseerd. Deze objecten, waaronder historische foto’s, boeken, kaarten en objecten uit het depot van het Universiteitsmuseum, zijn nu online te bekijken en bestuderen.

Twee jaar en zes deelprojecten waren nodig om project Spotlight te realiseren. Hoogleraar archeologie Daan Raemaekers was hier als voorzitter van de stuurgroep nauw bij betrokken.

Wat is er met het project Spotlight gerealiseerd?
Met Spotlight doet de RUG de deur van haar schatkamer vol academisch erfgoed wijd open. Door het digitaliseren en duurzaam ontsluiten van de erfgoedcollecties, worden deze beter beschikbaar voor onderzoek, onderwijs en het brede publiek.

Wat is het belang van dit project voor het onderzoek en onderwijs van de RUG, maar ook voor het brede publiek?
Het project is een voorbode van de toekomst, waarbij onderzoek, onderwijs en impact vaker dan nu samenkomen. Het open access maken van onderzoeksresultaten kennen we al langer, maar deze collecties maken ook nieuw (student)onderzoek mogelijk. Zo is het digitaliseren van websites van politieke partijen noodzakelijk om te bestuderen hoe standpunten over bijvoorbeeld de internationalisering van het hoger onderwijs zich ontwikkeld hebben. De digitale ontsluiting van de collectie van het Universiteitsmuseum maakt het mogelijk meer van onze objecten aan het publiek te laten zien. Ook kunnen andere musea zo beter zien wat we hebben, wat weer leidt tot bruiklenen. Zo staat de holenbeer inmiddels te pronken bij de ingang van het Hunebedcentrum. Het gaat ook om het democratiseren van kennis: het in digitale zin openen van de deuren van onze instelling en mensen de kans bieden zelf op ontdekkingstocht te gaan naar bijvoorbeeld de oudste boeken uit onze bibliotheek of boeken in het Gronings online te lezen.

Wie waren bij het project betrokken en hoe hebben jullie deze omvangrijke digitaliseringstaak aangepakt?
Het project is geleid vanuit de Universiteitsbibliotheek Groningen. De inhoud van de zes deelprojecten is misschien heel verschillend, maar toch waren er overeenkomsten waarbij kennis gedeeld kon worden. De digitalisering van de oudste boeken van de universiteit, boeken in het Gronings of over reizen naar Rome is niet heel verschillend. Datzelfde geldt voor het realiseren van een beeldbank voor objecten van het Universiteitsmuseum of opgravingsfoto’s. Dankzij Spotlight hebben we als universiteit veel kennis opgedaan over het proces van digitaliseren en ontsluiten.

Bij welk deelproject was u zelf betrokken en wat hebben jullie gedaan binnen dit deelproject?
Het huidige Groninger Instituut voor Archeologie (GIA) is de opvolger van het Biologisch-Archaeologisch Instituut dat in 1920 door A.E. van Giffen is gesticht. Hij heeft tot zijn pensioen in 1954 – en zelfs daarna – op tientallen locaties in Nederland opgravingen verricht. Daarbij was het met foto’s vastleggen van opgravingssituaties en de directe omgeving een standaard praktijk. Deze foto’s zijn in monumentale fotoboeken verzameld. Het GIA wil de fotoboeken al jaren overdragen aan het Universiteitsmuseum omdat ze zo beter geconserveerd kunnen worden, maar daarvoor moest wel eerst de inhoud gedigitaliseerd worden. Er zijn zo’n 10.000 foto’s uit de periode 1920-1965 gedigitaliseerd en in een beeldbank geplaatst. Het is een goudmijn voor onderzoekers die nu voor het eerst onbeperkt toegang hebben tot deze informatiebron, voor studenten die voor hun afstudeeronderzoek gebruik kunnen maken van niet-gepubliceerde gegevens, maar ook voor andere partijen. De foto’s laten een landschap zien dat inmiddels verdwenen is; opgevuld met nieuwbouwwijken en transportcentra. Voor musea en historische verenigingen is het een prachtige illustratie van de lokale geschiedenis.

Is de RUG nu klaar met het digitaliseren van haar academisch erfgoed, of wat zijn eventuele nieuwe ambities op dit gebied?
Zeker niet! Digitalisering van academisch erfgoed biedt grote kansen voor onderwijs, onderzoek en samenwerking met maatschappelijke partners. Digitale collecties zullen een belangrijke impact hebben op ons onderzoek en onderwijs omdat ze nieuwe vragen mogelijk maken. Een Spotlight 2 is zeer zinvol, omdat onze instelling nog meer collecties heeft die door middel van digitaliseren en ontsluiten voor de drie doelgroepen van belang zijn. De ambitie is om nu eerst te zorgen dat de RUG besluit welke collecties we als ons academisch erfgoed moeten beschouwen. Daarna kunnen er plannen worden gemaakt over de noodzaak collecties te digitaliseren, of bestaande digitale collecties beter te ontsluiten.

Bekijk

• Fotoboeken GIA
• Verhalen van Frisia (Bijzondere Collecties)
• Reisbeschrijvingen Nederland - Italië
• Woordwaark, t Grunnegs van, veur en deur ons aalmoal
• Affiches Studium Generale
• Collecties Universiteitsmuseum