Zelfwalging houdt negatief lichaamsbeeld in stand

Veel vrouwen hebben last van een negatief lichaamsbeeld dat niet gemakkelijk verdwijnt. Deze hardnekkigheid wordt mogelijk veroorzaakt door gevoelens van walging ten opzichte van het eigen lijf, ook wel zelfwalging genoemd. Wanneer de zelfwalging niet vermindert, is de kans groot dat ook het negatieve lichaamsbeeld niet verbetert. Deze bevindingen kunnen belangrijk zijn bij de behandeling van bijvoorbeeld eetstoornissen. Dit blijkt uit het proefschrift van Paula von Spreckelsen, waarop zij op 21 september promoveert.

Negatief lichaamsbeeld

Vooral jonge vrouwen hebben vaak een negatief beeld van hun eigen lichaam, wat betekent dat ze ontevreden zijn over hun vorm en gewicht, hier veel mee bezig zijn en het belang van hun uiterlijk overschatten. Lichaamsbeeldproblemen blijken een kritische factor bij de ontwikkeling, instandhouding en terugval van eetstoornissen. Naast extreme psychische belasting kunnen eetstoornissen ook ernstige fysieke effecten hebben. Ze worden in verband gebracht met onder meer cardiovasculaire, metabole en hormonale afwijkingen en zelfs overlijden. Eetstoornissen zijn vaak langdurig en er is een grote kans op terugval.

‘Viezigheid’

In de huidige maatschappij wordt het vrouwelijk lichaam vaak beoordeeld als “een object” en vergeleken met een onrealistisch schoonheidsideaal dat gevoed wordt door dagelijkse blootstelling aan beelden van perfect gephotoshopte modellen in de media. Natuurlijke lichaamsfuncties en -kenmerken die daaraan niet voldoen, worden veroordeeld, zoals lichaamsvet, lichaamshaar, menstruatie, of transpiratie. Het internaliseren van deze objectivering kan een vervreemding van het eigen lijf bevorderen en daardoor mogelijk bijdragen aan de ervaring van walging ten opzichte van het lichaam.

Walging

Walging is heel erg hardnekkig en zet mensen aan tot allerlei vormen van vermijdingsgedrag om de akelige gevoelens van walging te voorkomen. Dit is heel bevorderlijk wanneer het gaat om uit de buurt te blijven van mogelijke ziekteverwekkers. Maar in het geval van een negatief lichaamsbeeld kan die vermijding ervoor zorgen dat negatieve opvattingen over het eigen lichaam niet worden aangepast. Vermijding voorkomt namelijk dat er gewenning kan optreden en dat gevoelens van walging in reactie op lichaamsgerichte herinneringen kunnen verminderen. Het doorbreken van vermijding door te wennen aan gevoelens van walging lijkt daarom cruciaal. Dat zou niet alleen (zelf)walging kunnen verminderen, maar ook helpen om de negatieve betekenis van lichaamsherinneringen aan te passen en te komen tot een positievere lichaamswaardering.

Klinische implicaties

De resultaten uit dit proefschrift bevestigen de rol van zelfwalging en de daaruit voortkomende vermijding van lichaamsgerichte herinneringen bij een negatief lichaamsbeeld en eetproblemen. Deze onderzoeksresultaten kunnen relevant zijn voor vrouwen die risico lopen op of last hebben van een eetstoornis. Walgvermijding kan mogelijk een obstakel vormen voor behandeling, de bereidheid verminderen om behandeling te zoeken, het succes van behandelingsstrategieën verminderen of de kans op terugval vergroten. Het gericht aanpakken van zelfwalging zou dan ook een belangrijke toevoeging kunnen zijn van bestaande lichaamsbeeld- of eetstoornisbehandelingen.