UMCG-onderzoekers identificeren samenstelling van gezonde darmflora

Er wordt vaak gesproken over gezonde darmflora, maar tot op heden is het eigenlijk niet duidelijk wat daarmee precies bedoeld wordt. Door grootschalig onderzoek hebben onderzoekers van het UMCG de samenstelling van een gezond microbioom nu goed kunnen bepalen. Zij konden dit vaststellen nadat zij van ruim 8200 Lifelines-deelnemers de samenstelling van het microbioom zeer uitvoerig hebben geanalyseerd. Zij konden hierdoor niet alleen een catalogus van het microbioom samenstellen, maar ook aangeven welke bacteriën in het microbioom betrokken zijn bij ziekte en welke juist bij gezondheid; dit heeft grote waarde voor vervolgonderzoek en medische toepassingen. Ook bleek uit hun studie dat niet alleen iemands huidige leefomstandigheden, maar ook omstandigheden uit het verleden, zoals de leefomgeving in de kindertijd, invloed hebben op de samenstelling van het microbioom. En dat samenwonen in een huishouden ervoor zorgt dat het microbioom van de betreffende personen grotendeels dezelfde samenstelling hebben. De bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke magazine Nature.

De term darmflora, is nu vervangen door microbioom wat beter past bij de verzamelde darmmicro-organismen en hun omgeving. Al enige tijd is bekend dat het microbioom betrokken is bij het ontstaan van diverse ziekten. Het microbioom is het geheel aan bacteriën en andere micro-organismen dat ieder mens heeft. Veranderingen in de samenstelling en functie van het microbioom zijn in verband gebracht met een breed scala aan gezondheidsstoornissen bij de mens, variërend van maag,- darm,- leverziekten en metabole ziekten tot psychische stoornissen. De invloed van darmbacteriën zorgt voor het ontwikkelen van op het microbioom gerichte therapieën. Tot nu toe was echter niet bekend wat precies onder een gezond microbioom wordt verstaan; een microbioom met een zodanige samenstelling dat het juist bijdraagt aan de gezondheid van een mens. Om dat te kunnen vaststellen startten diverse UMCG-onderzoekers al in 2015 het Dutch Microbiome Project, dat volgde op het succes van microbioom onderzoek in Lifelines-DEEP en bij patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa.

Uitgebreide analyse samenstelling microbioom

Tijdens deze studie hebben de onderzoekers één van de grootste, uit meerdere generaties bestaande cohorten tot nu toe gegenereerd en geanalyseerd. De onderzoekers gingen van meer dan 8200 deelnemers van Lifelines de precieze samenstelling en functie van hun microbioom na door het DNA van alle aanwezige micro-organismen compleet te analyseren. Het ging hierbij om deelnemers uit 2756 families. Aan Lifelines zijn zowel deelnemers in goede gezondheid verbonden, als deelnemers met uiteenlopende ziektebeelden. Doordat al deze deelnemers hun ontlasting verzamelden en invroren, en de ontlasting bij hen thuis werd opgehaald om bij een temperatuur van -80 graden bewaard te worden, konden de onderzoekers de samenstelling heel precies analyseren. Van iedere deelnemer analyseerden zij liefst 241 klinische factoren die van invloed zijn op de samenstelling van het microbioom. Hieronder uiteenlopende factoren als fysieke en mentale gezondheid, medicatiegebruik, voeding, sociaaleconomische factoren, leefomstandigheden uit de kindertijd en hun huidige huishouden.

Microbioom gerelateerd aan ziekte en gezondheid

Uit hun onderzoek blijkt dat veel ziekten beïnvloed worden door de samenstelling van het microbioom. Er zijn specifieke groepen bacteriën in het microbioom die geassocieerd zijn met veel verschillende ziekten, dit ongeacht het precieze ziektebeeld. Het omgekeerde bleek ook het geval. Er zijn ook bacteriën in het microbioom die juist geassocieerd zijn met een betere gezondheid. Hierdoor waren de UMCG’ers in staat om het karakter en het patroon van een gezond microbioom vast te stellen.

Bepalende factoren voor een gezonder microbioom

De onderzoekers gingen ook na welke factoren de samenstelling van het microbioom beïnvloeden. Het is belangrijk om hier een goed beeld van te hebben, want via die factoren is het microbioom potentieel te veranderen en te verbeteren. Naast bekende factoren als dieet, medicatiegebruik en ziekte, blijken ook andere factoren een effect te hebben. Het microbioom blijkt bijvoorbeeld gezonder als iemand in een groenere en minder vervuilde omgeving woont, en er minder fijnstof in de lucht is. Ook hebben zij vastgesteld dat ook de leefomstandigheden van de ouders van de betreffende persoon invloed hebben. Als bijvoorbeeld iemand ouders heeft die roken of is opgegroeid in een landelijke omgeving, dan heeft dat ook invloed op zijn of haar microbioom.

Gezamenlijk huishouden bepalende factor

Erfelijkheid blijkt niet de grootste bepalende factor te zijn op de samenstelling van het microbioom. In het onderzoek is aangetoond dat de invloed van iemands leefstijl en omgeving groter is. Als mensen tot hetzelfde huishouden behoren, is de samenstelling van hun microbioom veel meer gelijk. Zodra ze niet meer samenwonen, is de overlap tussen hun microbiooms steeds kleiner naarmate meer tijd verstrijkt.

Een gezond microbioom

Er wordt veel gesproken over wat een gezond microbioom is. Het resultaat van dit onderzoek is dat nu is bepaald wat dit precies inhoudt. De uitkomsten van deze zeer uitgebreide studie levert een ware catalogus van het microbioom op en de factoren die invloed hebben op de samenstelling ervan. Therapieën die op het microbioom zijn gericht, zijn daardoor in de toekomst gemakkelijker te ontwikkelen Daarnaast is deze catalogus van onschatbare waarde voor vervolgonderzoek naar het microbioom.