Met FC Groningen werken aan gezondheid en talent

De RUG, het UMCG en FC Groningen werken al jaren samen op het gebied van sport en bewegen. Wouter Frencken (FC Groningen) en Koen Lemmink (UMCG/RUG) bespreken innovatieve en interdisciplinaire projecten die uit deze samenwerking zijn voortgekomen. Ook gaan ze in op de maatschappelijke impact die ze teweeg willen brengen, bijvoorbeeld op het gebied van bewegingsarmoede, of talentontwikkeling en -behoud in de regio.

_{Tekst: Bart Talens / Foto’s: Henk Veenstra}

Steeds meer samenwerking

Wouter Frencken, manager topsportontwikkeling bij FC Groningen, begon in 2011 bij de club. Eerder deed hij daar al promotieonderzoek, onder begeleiding van Koen Lemmink, hoogleraar Sport, prestatie en innovatie en afdelingshoofd Bewegingswetenschappen aan UMCG/ RUG. Hun onderzoek stond in het teken van innovatieve meet- en trackingssystemen, waarmee fysieke en tactische analyses konden worden gedaan. Vanaf 2011 is de samenwerking, met Frencken als intermediair tussen de RUG en FC Groningen, steeds verder geïntensiveerd. Zo begon het met een enkele stagiair, maar werken er inmiddels al wetenschappers in verschillende functies bij de club. De gezamenlijke projecten worden ook steeds meer interdisciplinair waarbij meerdere faculteiten van de RUG zijn betrokken. Het gaat niet meer alleen om het verbeteren van de sportprestaties, maar ook over de rol van sport en bewegen voor gezondheid en duurzaamheid. De samenwerking wordt in de nabije toekomst hoogstwaarschijnlijk verder geformaliseerd met een intentieverklaring.

Voetbal en wetenschap

FC Groningen heeft de wetenschap dus inmiddels op vergaande manieren geïntegreerd in het bedrijf en dat is, zeker in Nederland, vrij uniek voor een voetbalclub. “We zien internationaal dat er bij voetbalclubs vooral ruimte is voor wetenschap wanneer de budgetten groot zijn en het niveau waarop gespeeld wordt heel hoog is. Het is dus heel bijzonder en kenmerkend voor de samenwerking dat dat hier in Groningen ook gebeurt,” zegt Lemmink.

Slidingbroekjes met sensoren

Een van de producten van de samenwerking tussen de RUG en FC Groningen is een softwaresysteem ter ondersteuning van de tactische analyse van een voetbalploeg. Frencken was een van de ontwikkelaars van dit systeem. Als dit soort wetenschappelijk gedreven systemen geïntegreerd worden in een sportbedrijf moet daar wel met een open mind naar gekeken worden vanuit de sportwereld. “Vroeger was dat nog wel eens lastig. Dan had de coach het gevoel dat wij op hun  stoel gingen zitten. Tegenwoordig is dit gelukkig al veel verder genormaliseerd. Nog steeds kan er vooral in de communicatie veel winst behaald worden, maar wetenschap is inmiddels wel een geaccepteerd onderdeel in het professionele voetbal,” legt Frencken uit. “We kunnen dan ook steeds verdergaande en preciezere analyses en voorspellingen doen over spelers en teams, zowel op tactisch, psychologisch, als fysiek niveau. We zijn nu bijvoorbeeld bezig met de ontwikkeling van slidingbroekjes met sensoren, en andere smart kleding, waarmee we in dit geval de belasting op de knieën en heupen van spelers onderzoeken om uiteindelijk blessures te voorkomen” voegt Lemmink toe.

Veerkracht in kaart brengen

Een sprekend voorbeeld van een project dat uit de samenwerking tussen FC Groningen en de RUG ontstaan is gaat over het monitoren van veerkracht. “Dit zijn data-gedreven analyses waarmee we aan de ene kant proberen te voorspellen wanneer een speler in een dip dreigt te raken en er aan de andere kant achter proberen te komen aan welke knoppen we moeten draaien om dit te voorkomen. Dit kan inhouden dat een speler bijvoorbeeld meer rust moet houden, of juist anders moet gaan trainen. De kern zit erin dat we fysieke en mentale data koppelen en analyseren om iemand optimaal te laten presteren, of bij een dip zo snel mogelijk laten terugkeren naar het oorspronkelijke niveau,” legt Frencken uit. “Dit concept komt oorspronkelijk uit de psychiatrische zorg, waarbij patiënten gemonitord worden om hun welzijn zo goed mogelijk te kunnen garanderen. Bij dit soort projecten wordt vanuit verschillende disciplines samengewerkt en dergelijke concepten zouden voor diverse bedrijfstakken een meerwaarde kunnen vormen, wanneer dit op de juiste manier toegepast word,” voegt Lemmink toe.

Bewegingsarmoede in de regio

“Maatschappelijke betrokkenheid is een thema dat steeds belangrijker wordt in de wetenschap. Een voorbeeld van waar onze samenwerking een heel duidelijke uitwerking moet hebben is het probleem van bewegingsarmoede in de regio. FC Groningen heeft een gigantisch maatschappelijk bereik. Zo organiseert de voetbalclub een scholentour waarbij alle basisscholen in de provincie aangedaan worden om een gymles te verzorgen. Dit bereik kan voor de RUG een grote meerwaarde hebben, in het verzamelen van data onder, in dit geval, jongeren. Zo wordt er op deze scholentour bijvoorbeeld informatie verzameld over barrières om te bewegen, waarbij de RUG de hierbij ontwikkelde kennis over bewegingsstimulering weer ten dienste kan laten komen voor de burgers. Ook richting andere doelgroepen heeft het maatschappelijke apparaat van FC Groningen een groot bereik via het middel ‘sport en bewegen’,” vertelt Lemmink.

Talent in Groningen

Een ander thema waar de samenwerking een rol in kan spelen is talentontwikkeling en -behoud. “FC Groningen heeft veel expertise op het gebied van talentherkenning en -begeleiding, vanuit het perspectief van sport. De RUG heeft veel wetenschappelijke kennis op het terrein van talentselectie en talentontwikkeling. Waar de voetbalclub te kampen heeft met de uitstroom van talenten naar grotere clubs in binnen- en buitenland, heeft de universiteit te maken met een uitstroom van wetenschappelijk talent naar de randstad. Kennis bundelen op dit onderwerp is zeer van belang voor beide partijen, maar ook voor de noordelijke regio,” legt Frencken uit.

Sport, Science & Innovation Groningen

Bij het netwerk Sport, Science & Innovation Groningen (SSIG) zijn de kennisinstellingen, overheden en het bedrijfsleven aangesloten. SSIG is ook partner van de Aletta Jacobs School of Public Health. Het SSIG moet een belangrijke draaischijf worden voor de samenwerking tussen FC Groningen, RUG en UMCG. “Groningen is in zekere zin een bijzonder ecosysteem, omdat er van mbo tot universitair masterniveau sportopleidingen worden aangeboden. Dat is een unieke uitgangspositie. Bovendien concurreren we binnen het SSIG niet met elkaar, maar formuleren we juist gezamenlijke doelen, waarmee we sport, bewegen, gezondheid en duurzaamheid in de regio naar een hoger plan kunnen brengen,” sluit Lemmink af.

SSIG