Nog veel potentieel om doorlooptijd strafrechtketen te verbeteren

Voor strafrechthandhaving is naadloze en effectieve informatie-uitwisseling tussen OM, politie en rechtbank essentieel. Maar de onafhankelijke positie van deze strafrechtorganisaties en hun soms tegenstrijdige prestatiedoelstellingen staan afstemming behoorlijk in de weg. Bedrijfskundige Aline Seepma analyseerde het ketenmanagement binnen het Nederlandse strafrecht. Zij concludeert dat er nog veel onbenutte mogelijkheden zijn om de planning, doorlooptijd en capaciteit te verbeteren. Seepma promoveert op 2 juli aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Binnen de strafrechtketen bestaan verschillende spanningsvelden. De zoektocht naar meer efficiëntie, meer snelheid en korte doorlooptijden staat tegenover het waarborgen van rechtvaardigheid en legitimiteit. Hoewel de partijen in de strafrechtketen door wet- en regelgeving tot elkaar zijn veroordeeld, hebben ze tegelijkertijd hun eigen doelen en belangen. Seepma: “Mijn proefschrift geeft inzicht in de spanningen binnen strafrechtketens. Ik toon aan dat dergelijke spanningen niet altijd opgelost hoeven te worden en dat integratie van informatie en werkprocessen een belangrijke rol kan spelen in het managen van die spanningen.”

Onverwacht succesvol

Seepma onderzocht de interactie tussen politie, openbaar ministerie en rechtbank; de belangrijkste strafrechtelijke organisaties betrokken bij de opsporing, het onderzoek en de rechtsmacht van misdrijven met grote impact. Zij concludeert dat deze partijen nauwelijks gebruik maken van relationele integratiemechanismen, zoals het vormen van strategische verbindingen tussen organisaties op basis van vertrouwen, commitment en een langetermijnvisie.

De strafrechtketen gebruikt wel minder ingrijpende integratiemechanismen en blijkt daarin onverwacht succesvol, concludeert Seepma. “Integratie van informatie en werkprocessen helpt om de fundamentele eigenschappen van het rechtsproces te versterken, hoewel vaak gedacht wordt dat zogenaamde supplychain-principes alleen bedoeld zijn om sneller te werken en kosten te besparen. In mijn onderzoek laat ik zien dat het mogelijk is om integratie succesvol toe te passen zonder daarmee de doelen, belangen en juridische onafhankelijkheid van partijen te schaden.”

High Impact Crime

Seepma neemt de samenwerking binnen de zogenoemde High Impact Crime als voorbeeld. “Deze zaken worden nu gepland met als uitgangspunt veronderstelde oneindige capaciteit, Dat leidt tot enorme wachtrijen en grote stapels strafzaken die op de plank blijven liggen. Door de wetgever is nu vastgelegd dat zaken waarbij de verdachte vastzit binnen een strakke termijn van 90 dagen moeten worden afgehandeld. Dat leidt ertoe dat andere zaken, waarbij bijvoorbeeld geen verdachte vastzit, veel langer duren. De capaciteit van partijen binnen de keten is beperkt. Door betere afstemming kan de keten als geheel veel beter presteren.”

Te onafhankelijk

Nog te vaak stellen professionals in de strafrechtketen zich onafhankelijk op, constateert Seepma. “Terwijl je wel degelijk onafhankelijkheid over de inhoud van de strafzaak zou kunnen scheiden van de onafhankelijkheid rondom het plannen van zaken. Er lijkt voorzichtig een omslag plaats te vinden, zoals met de zogenaamde verkeerstorens waarin het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak de planning van strafzaken zo goed mogelijk op elkaar afstemmen. Maar ook daar is nog veel potentie voor verbetering. Zo worden agenda’s van professionals nog lang niet altijd gedeeld en zijn er mogelijkheden om meer afstemming te zoeken in de beschikbare versus nodige capaciteit.”

Meer informatie

• Contact: Aline Seepma