Letterenfaculteit organiseert congres over roeping van de wetenschap

Op 4 en 5 maart a.s. organiseert de Faculteit der Letteren een congres ter ere van het emeritaat van hoogleraar Klaas van Berkel. Deze bekende en befaamde Groningse wetenschapshistoricus en universiteitshoogleraar neemt na 35 jaar afscheid. Het centrale thema van het congres gaat over de roeping van de wetenschap. Wetenschapshistorici uit binnen- en buitenland spreken zich hier over uit. Daarnaast verzorgt de beroemde wetenschapshistoricus Steven Shapin van Harvard University een keynote speech.

Het is met recht bijzonder dat een aansprekende wetenschapper als Steven Shapin naar Groningen komt om het werk van ‘onze’ Klaas van Berkel te eren. Er wordt erg uitgekeken naar zijn keynote waarin hij de ‘roeping’ en het huidige ‘gezag’ van de wetenschap aan de orde stelt.

Pleidooi voor continuering van het onderzoeksveld

Volgens de beroemde socioloog Max Weber was de wereld ‘onttoverd’. Praktische problemen werden niet met toverij opgelost maar met technologie. In die rationele wereld staat de wetenschap hoger aangeschreven dan het geloof. Daarom vond Weber dat wetenschap niet alleen een beroep maar vooral een roeping moest zijn; gedreven door intrinsieke motivatie en toewijding aan de waarheid. Ruim 100 jaar later lijkt zijn voorspelling werkelijkheid.

Er is altijd een spanningsveld geweest tussen vrije wetenschap en de eisen van de universiteit, weet Klaas van Berkel. “Wetenschap is voortdurend in ontwikkeling, net als de cultuur waarvan ze deel uitmaakt. Historische kennis van die ontwikkeling en de veranderende positie van wetenschap in de maatschappij is noodzakelijk voor de academie en academicus. Werken aan de grenzen van het weten betekent ook inzicht in de beperkingen van die wetenschap. Een goede onderzoeker kan prima zonder wetenschapsgeschiedenis. Maar een universiteit kan geen maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen als zij niet de geschiedenis van haar eigen taak kent”, aldus Van Berkel.

‘Een en al illusies’

Van Berkel studeerde geschiedenis en filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen, en promoveerde in 1983 aan de Universiteit Utrecht op een proefschrift over Isaac Beeckman en de mechanisering van het wereldbeeld. In 1988 werd hij benoemd tot hoogleraar Geschiedenis na de Middeleeuwen aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2009-2010 was hij als Erasmus gastdocent verbonden aan Harvard. Hij is lid van de KNAWen publiceerde uitgebreid en internationaal over cultuur-en wetenschapsgeschiedenis. Sinds 2009 bekleedt Van Berkel de Rudolf Agricola leerstoel van de Rijksuniversiteit Groningen. Als onderzoekshoogleraar schrijft hij een volwaardige geschiedenis van de universiteit sinds haar oprichting in 1614.
Van Berkel heeft veel gepubliceerd over cultuurgeschiedenis in bredere zin. Daar gaat zijn laatste bundel essays 'Een en al illusies' over, die op donderdag 5 maart verschijnt bij uitgeverij Prometheus.

Praktisch

Het congres (Dis)enchanting Disenchantment. Vocations of Science/Scholarship from Early Modern to Contemporary History richt zich op wetenschapsgeschiedenis en vindt plaats op woensdag 4 en donderdag 5 maart 2020 in het Academiegebouw en het Van Swinderen Huys. De voertaal van het congres is Engels m.u.v. het afscheidscollege van Van Berkel.