Concurrentie tussen zorgverzekeraars belemmert structurele verbetering chronische zorg

Nederlandse zorgverzekeraars hebben de potentie om de regie te nemen op weg naar goedgeorganiseerde chronische zorg. Het huidige zorgbeleid en de geldende wetgeving verhinderen echter dat verzekeraars bij het inkopen daadwerkelijk sturen op innovatie. Regels gericht op de vrije keuze voor specialistische zorg en de competitie tussen verzekeraars hebben een negatieve invloed op de inkoopstrategieën van zorgverzekeraars.

Dat concludeert Bart Noort in zijn proefschrift na een vergelijkende studie in Engeland, Zweden en Nederland. Vanwege hun moeilijke positie tussen de belangen van zorgaanbieders, burgers en overheden zijn vooral Nederlandse zorgverzekeraars nu nog geneigd terug te vallen in een rol als boekhouder en budgetbewaker. Noort promoveert op 17 september aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Concurrentie

Politici en beleidmakers verwachten dat zorginkooporganisaties (in Nederland zijn dat de zorgverzekeraars) een regierol in de zorg vervullen. Door middel van contracten, financiering en het stimuleren van projecten en innovatie kan de inkoper sturen op betere zorg, zo is de gedachte. Dat is vooral belangrijk voor patiënten met een chronische ziekte, omdat er juist bij chronisch zieken vaak ruimte is voor een betere samenwerking tussen zorgaanbieders als de huisarts en de medisch specialist in het ziekenhuis. Concurrentie tussen zorgverzekeraars zou daarbij tot laagdrempelige, betaalbare en kwalitatieve zorg moeten leiden.

Marktwerking verhindert structurele inbedding zorginnovaties

Noort toont dat die marktwerking innovaties in de chronische zorg belemmeren. Hij onderzocht een casus waaruit blijkt dat - onder de regie van een Nederlandse zorgverzekeraar - de implementatie van thuiscoaching van COPD-patiënten haalbaar en effectief is. Conflicterende belangen en opvattingen van zorgaanbieders en zorginkopers verhinderen echter dat de veelbelovende uitkomsten een structurele plek krijgen in de reguliere zorg.

‘Verbeteringen in een zorgketen vereisen van te voren gemaakte adequate afspraken, met de juiste financiële prikkels voor alle belanghebbenden en overeenstemming over huidige en toekomstige rechten en plichten van betrokken partijen’, zegt Noort. Zijn onderzoek toont aan dat het huidige concurrentiemodel dergelijke afspraken in de weg staat. ‘Overheden en beleidsmakers mogen eisen stellen aan de organisatie en de kwaliteit van geleverde zorg, maar zij dienen ook de prikkels en randvoorwaarden te bieden zodat zorgketens georganiseerd kunnen worden volgens best practices, zoals dit COPD-initiatief.’