Archeologisch samenwerkingsverband PAN leidt tot nieuwe historische inzichten

Het documenteren van historisch materiaal gevonden door (amateur-)metaaldetectors: dat is het doel van Portable Antiquities of the Netherlands (PAN), een samenwerkingsverband tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Universiteit Leiden, de Vrije Universiteit Amsterdam en de RUG. De Geodienst van de RUG heeft mee mogen werken aan dit platform.

Dankzij een app kunnen vondsten sneller en door meer vinders gedocumenteerd worden, wat heeft geleid tot nieuwe historische inzichten. Zo werden er in Friesland en Groningen tientallen onderdelen van Romeinse paardentuig gevonden, buiten de grenzen van het Romeinse Rijk. Volgens VU-archeoloog Stijn Heeren kan dat erop wijzen dat ook Groningse en Friese jongemannen in Romeinse krijgsdienst gingen. Dat biedt volgens hem ook nieuw inzicht in de samenstelling van de krijgsdienst: “Archeologen hebben zich erover verbaasd dat de Bataven meer dan 5000 mannen leverden. Dat is eigenlijk veel te veel voor de bevolking van het Bataafse gebied, die op 30 tot 40.000 personen wordt geschat.” Groningers en Friezen, geen ‘echte’ Bataven, maakten mogelijk ook onderdeel uit van de groep.

De Romeinse invloed reikte dus verder dan de officiële grenzen van het rijk. Jos Bazelmans, hoofd archeologie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: “Zonder de grootschalige inventarisatie van metaalvondsten door PAN was dit hoofdstuk nooit aan het verhaal van de Romeinse tijd in Nederland toegevoegd. Het project verkleint de kloof tussen wetenschap en hobby-archeologen en geeft hen erkenning voor hun zoekactiviteiten met de aandacht die de vondsten krijgen via de website.” Ook heeft het volgens hem een educatief doel, omdat iedereen via de app kan kijken wat er in zijn eigen omgeving aan vondsten is gedaan.

Over PAN

Portable Antiquities of the Netherlands is een project van de Vrije Universiteit Amsterdam. De primaire partners zijn de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit Groningen. Het project wordt gefinancierd door de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en RCE en wordt gecontinueerd tot midden 2022. PAN gaat binnenkort samenwerken met ArcheoHotspots en heeft een vondstmeldingsapp ontwikkeld waarbij in het veld vondsten met bijbehorende coördinaten eenvoudig bij PAN gemeld kunnen worden. De Geodienst van de RUG heeft de website en de app gerealiseerd.