Eredoctor Philipp Blom: een offroad historicus

Vóór onze afspraak is aanstaand eredoctor historicus en filosoof Philipp Blom gebriefd dat hij zal worden ondervraagd over zijn werk en missie. Werk oké, maar een missie? 'Die heb ik niet', zegt Philipp Blom in vloeiend Nederlands aan de telefoon vanuit Wenen. 'Ik ben nieuwsgierig en vertel graag verhalen én ik overtuig graag mensen van dingen die ik belangrijk vind. Als het over klimaatverandering gaat, bijvoorbeeld.' Dus toch een missie? 'Nee', verzekert hij. 'Ik vind geschiedenis gewoon een prachtig vakgebied, en belangrijk, omdat het aan ons huidige leven raakt. Ik vind het fijn in de geschiedenis patronen te zien en te onderzoeken, of er bepaalde constanten zijn die niet alleen gelden voor de Middeleeuwen of de zeventiende eeuw, maar voor het menselijk bestaan in het algemeen.'

^{Tekst: Bert Platzer. Dit artikel is verschenen in ons alumnimagazine Broerstraat 5.}

Public intellectual

Blom is op vele gebieden actief: hij schrijft boeken (non-fictie, romans, essays), is journalist, radio- en televisiemaker en was zomer 2018 vaste gast in het televisieprogramma Het Filosofisch Kwintet van Human. Zelf is hij het spoor een beetje bijster. 'Het is moeilijk om te zeggen wat nou mijn beroep is. Ik doe een heleboel, maar het heeft allemaal te maken met een zekere kijk op de wereld, met een poging tot communicatie, ook met mensen buiten mijn eigen vakgebied.' De RUG kent hem het eredoctoraat dan ook toe omdat hij ‘een schoolvoorbeeld is van een kritische “public intellectual”, waar we in deze tijd grote behoefte aan hebben’ en vanwege zijn een internationale uitstraling – geboren in Hamburg, studeerde hij filosofie en judaïstiek in Wenen, promoveerde in Oxford en werkt sindsdien in Oostenrijk, Duitsland, Nederland en de VS.

Klimaatverandering

De laatste jaren stond Blom volop in de belangstelling naar aanleiding van zijn twee voorlaatste boeken, De opstand van de natuur en Wat op het spel staat, beide uit 2017. In het ene boek beschrijft hij de verstrekkende gevolgen van de Kleine IJstijd in de zeventiende eeuw – niet alleen voor natuur en landbouw, maar ook voor economie en maatschappij - en in het andere de te verwachten gevolgen van de digitalisering en klimaatveranderingen in de huidige samenleving. Door de huidige klimaatverandering zullen rond de evenaar gebieden ontstaan met heel weinig watervoorraden. De vruchtbare landbouwgebieden zullen zich daardoor honderden kilometers verplaatsen. Dat levert oorlogen op en tientallen miljoenen vluchtende migranten, betoogt Blom. 'Een minderheid van die migranten - maar toch nog altijd miljoenen -zal zijn weg naar Europa vinden. De meest optimistische oplossing is dat mensen regeringen kiezen die een groene revolutie inzetten. Maar net zo waarschijnlijk is het dat men een sterke man kiest die zegt dat een bepaalde groep mensen weg moet en dat het dan weer goed zal gaan. Dat mechanisme hebben we al zo vaak gezien in de geschiedenis. Dat is over tien of twintig jaar echt een reële mogelijkheid, niet iets uit een science-fiction scenario.'

Klein Duits meisje

Wat betreft het lustrumthema is het volgens Blom dus nog maar afwachten wat er in de toekomst overblijft van mensenrechten en, in het verlengde, van inclusiviteit. Over inclusiviteit gesproken: een van de redenen dat Blom ingenomen is met zijn eredoctoraat, is zijn moeder. Zij kwam in 1948 naar Nederland, maar als klein Duits meisje had ze met Nederland 'niet zo'n prettige ervaring', zoals Blom het eufemistisch uitdrukt. 'Mijn moeder leeft niet meer, maar ze zou het heel fijn hebben gevonden dat een Nederlandse universiteit haar zoon nu een eredoctoraat geeft.' Ook Blom waardeert de erkenning van de academische wereld. 'Ik ben een beetje een offroad historicus, maar ik probeer zuiver te werken, naar academische maatstaven. Dan is het wel fijn dat men ziet dat er wel substantie aan zit en het niet alleen als een soort journalistiek wordt gezien.'

Video: Waarom de RUG een eredoctoraat toekende aan Philipp Blom