Intra-Europese mobiliteit: garantie voor meer Europese identiteit en solidariteit?

De Europese Commissie ziet intra-Europese mobiliteit als een manier om de steun voor het Europese integratieproject onder burgers te vergroten. Het achterliggende idee is dat Europeanen die in een ander Europees land gaan wonen om te werken, studeren of voor familie-redenen Europeser zouden worden en zo het Europese project ‘van onderuit’ zouden steunen. Maar is dit werkelijk zo? Onderzoekers verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) zochten het uit.

In een artikel dat deze week gepubliceerd werd in het gezaghebbende tijdschrift European Union Politics onderzochten Christof Van Mol, Helga de Valk en Leo van Wissen, of personen in Europese bi-nationale relaties in Nederland zich Europeser voelen vergeleken met uni-nationale (Nederlandse) koppels. Maar vooral ook of zich dit vertaalt in een grotere mate van Europese solidariteit. Het achterliggende idee was dat de dagelijkse interactie tussen personen met een verschillende Europese identiteit zou moeten leiden tot een groter Europees gevoel. 898 koppels namen deel aan de Nederlandse enquête, die ook in België, Spanje en Zwitserland afgenomen werd.

“Ons onderzoek toont duidelijk aan dat mensen die in een internationale relatie zitten zich inderdaad Europeser voelen”, legt Van Mol uit. De onderzoekers onderzochten echter ook wat de gevolgen zijn van het ‘Europese gevoel’ inzake het gedrag van mensen. Vertaalt een groter Europees gevoel zich ook in meer solidariteit met andere European/Europese landen in tijden van crisis? Gezien de huidige context met discussies rond een eventuele Grexit is dit een relevante vraag. De onderzoekers vroegen mensen in uni-nationale en bi-nationale Europese relaties of zij bereid waren een deel van hun salaris af te staan indien er zich een catastrofale natuurramp zou voordoen in een ander Europees land. De Valk: “De focus op natuurrampen werd bewust gekozen, omdat deze meer op emotionele solidariteit duidt vergeleken met economische crisissen zoals die in Griekenland. Daar kunnen mensen de schuld geven aan de Grieken zelf en als gevolg minder solidariteit tonen”. De resultaten van de onderzoekers tonen duidelijk aan dat het ‘Europees gevoel’ zich niet vertaalt naar meer solidariteit met andere Europeanen. Van Wissen: “We konden geen verschillen vaststellen tussen mensen in uni-nationale en bi-nationale koppels, beide groepen waren weinig bereid een aanzienlijk deel van hun loon af te staan om Europeanen in een ander land te helpen wanneer nodig.”

De resultaten tonen dus duidelijk dat een Europese maatschappij ‘van onderuit’, waarbij mensen solidair zijn met elkaar wanneer het echt nodig is, voorlopig nog een utopie lijkt.

Meer informatie

Christof Van Mol (NIDI): mol nidi.nl of 0031 (0)70 3565254.

Artikel: Van Mol, C., de Valk, H.A.G. & van Wissen, L. (2015) Falling in love with(in) Europe: European bi-national love relationships, European identification and transnational solidarity. European Union Politics.
http://eup.sagepub.com/content/early/2015/06/17/1465116515588621.full