Promotie Mw. T.M. Brakel: The effects of social comparison information on cancer survivors’ quality of life. A field-experimental intervention approach

Lotgenotencontact voor kankerpatiënten werkt vaak goed, maar niet voor iedereen

Sociale vergelijkingsinformatie bij interventies of campagnes kan op de lange termijn positieve maar soms ook negatieve effecten hebben voor de kankerpatiënt, afhankelijk van bepaalde individuele verschillen. Dit concludeert Thecla van Brakel in haar proefschrift. ‘Het is belangrijk in de praktijk naar deze individuele verschillen te kijken voordat patiënten worden toegewezen aan groeps- of individuele begeleiding.’ Nu mensen langer overleven met kanker en er door de vergrijzing steeds meer mensen zijn die kanker krijgen is het van belang om ze goed te kunnen informeren over de mogelijkheden van interventie.

Kankerpatiënten vergelijken zich regelmatig met andere kankerpatiënten, meestal om zichzelf beter te voelen of om iets van de ander te leren. Dat doen ze ook in de vaak onzekere periode nadat de ziekenhuisbehandeling is afgerond. Om kankerpatiënten te ondersteunen is het mogelijk om hen dergelijke sociale vergelijkingen aan te bieden in interventies. In het promotieonderzoek van Thecla van Brakel zijn enkele sociale vergelijkingsinterventies ontwikkeld en is in drie veldexperimenten gekeken wat de effecten ervan waren op de kwaliteit van leven van kankerpatiënten.

Het bleek dat de effecten van die sociale vergelijkingsinterventies verschilden onder kankerpatiënten: bij sommige patiënten verbeterde de kwaliteit van leven terwijl deze bij anderen achteruit ging. Dit hing samen met verschillen in sociale vergelijkingsgevoeligheid en de eigen waargenomen gezondheid. In vervolgonderzoek werd rekening gehouden met deze individuele verschillen tussen kankerpatiënten; de interventie gaf hun nu sociale vergelijkingsinformatie die specifiek voor hen was ontworpen. Nu bleken er twee andere individuele verschillen van invloed op de effecten van de sociale vergelijkingsinterventie: verschillen tussen patiënten wat betreft hun huidige ervaren levensbedreiging en hun toekomstig gezondheidsperspectief.

Bij psychosociale programma’s voor kankerpatiënten waarbij patiënten geconfronteerd worden met informatie van of over medepatiënten, zoals in lotgenotencontactgroepen, is het daarom belangrijk dat rekening gehouden wordt met individuele verschillen: misschien moet het sommige patiënten afgeraden worden om mee te doen in dergelijke programma’s omdat het hun kwaliteit van leven kan verlagen. De inzichten uit de drie veldexperimenten kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van effectievere psychosociale interventies, die geen negatieve effecten hebben.