Promotie dhr. Y. Afeworki: Population ecology of the rusty parrotfish Scarus ferrugineus , a dominant grazer on a seasonal coral reef

Promotie: dhr. Y. Afeworki

Proefschrift: Population ecology of the rusty parrotfish Scarus ferrugineus, a dominant grazer on a seasonal coral reef

Promotor(s): prof.dr. J.J. Videler, prof.dr. J.H. Bruggemann

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Klimaat beïnvloedt populatiesamenstelling rifgrazende roestnekpapegaaivis

Yohannes Afeworki onderzocht de effecten van de seizoenswisselingen op de populatie-ecologie van een algemeen voorkomende grazer, de roestnekpapegaaivis (Scarus ferrugineus), op een rif in de zuidelijke Rode Zee. Hij vond onder andere aanwijzingen dat ’s zomers de watertemperatuur te hoog wordt voor grote (oudere) mannelijke exemplaren en dat het daarom voor oudere vrouwtjes geen voordeel oplevert van geslacht te veranderen.

Aziatische tropische zeeën staan bekend vanwege de door de moesson veroorzaakte seizoensverschillen in regenval en instraling van de zon en de extreem hoge zomertemperaturen. De invloed van deze verschillen op koraalvisgemeenschappen wordt over het algemeen als onbeduidend gezien maar is zelden onderzocht. De extreme zomertemperaturen in deze regio zijn de belangrijkste oorzaak van seizoensverschillen in de samenstelling en biomassa van benthische algen (algen groeiend op de zeebodem) en veroorzaken veranderingen in de verticale verspreiding van grazende vissen. Seizoensverschillen in de beschikbaarheid van turfalgen, het voorkeursvoedsel, blijken te leiden tot grote verschillen in voedselopnamefrequenties. Grotere hoeveelheden voedsel in het voorjaar resulteren in een piek in de lichaamsconditie, de levermassa en de groeisnelheden vroeg in de zomer. Het is daarom verassend dat de voorplanting intenser is tijdens de koele winterperiode. S. ferrugineus gebruikt de energie die wordt opgeslagen tijdens de warmere perioden van het jaar voor de voortplanting tijdens het koude seizoen. De snelheid waarmee voedsel wordt opgenomen neemt later in de zomer af tijdens de heetste periode van het jaar. Dan is ook de natuurlijke sterfte het grootst. Deze waarnemingen suggereren dat de hoge zomertemperaturen (34°C) de kritische temperaturen van de grootste individuen van S. ferrugineus benaderen. Mogelijk limiteert hoge mortaliteit onder grote mannen de leeftijd waarop sekse verandering optreedt. Daarom neemt de fitness van vrouwen die vier jaar of ouder zijn niet toe door van geslacht te veranderen.

De klimaatverandering en hogere temperaturen kunnen daarom een verschuiving brengen in populaties, wat betreft leeftijdsopbouw, grootte van de individuen en man/vrouw-ratio.

Yohannes Afeworki deed zijn veldwerk en het meeste laboratoriumwerk voor zijn promotieonderzoek in Eritrea bij de University of Asmara (Department of Marine Sciences) en het College of Marine Sciences and Technology Massawa. Hij rondde zijn onderzoek af aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij het Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES). Het werd gefinancierd met een WOTRO grant W84-589, aangevuld door het Nicolaas Mulerius Fonds en het Eric Bleumink Fonds foundation van de RUG en een Coimbra-beurs voor jonge Afrikaanse onderzoekers bij de RUG.