Promotie mw. A. Bosch: Citizens enforcing the law. The legal and social space for citizen's arrest

Promotie: mw. A. Bosch

Proefschrift: Citizens enforcing the law. The legal and social space for citizen's arrest

Promotor(s): prof.dr. W.J.M. de Haan

Faculteit: Rechtsgeleerdheid

Voorstanders eigenrichting juist gezagsgetrouw

Voorstanders van eigenrichting zijn vaak niet op de hoogte van het feit dat de daden die ze goedkeuren onwettig zijn. Bovendien voeren ze voor hun standpunt grotendeels gezagsgetrouwe argumenten aan, en slechts voor een klein deel subversieve (‘het is de schuld van de staat en de rechtspraak dat er moreel verval is en dat het niet meer veilig is’). Dat concludeert Astrid Bosch op basis van haar onderzoek naar de wettelijke grenzen en de sociale ruimte voor het burgerarrest. In haar proefschrift stelt zij de vraag of de rechtsnormen inzake burgerarrest en eigenrichting nog wel van deze tijd zijn.

Het burgerrecht om verdachten van misdrijven te arresteren, staat ter discussie. Dienen burgers die bijdragen aan de rechtshandhaving vrijuit te gaan of te worden bestraft? In de politiek wordt aangevoerd dat burgers door het recht te handhaven, een bijdrage leveren aan de sociale veiligheid daar waar de overheid zelf niet in staat is burgers voldoende bescherming te garanderen. Juristen vrezen echter dat op die manier eigenrichting in de hand wordt gewerkt. In haar proefschrift stelt Astrid Bosch de vraag of de rechtsnormen inzake burgerarrest en eigenrichting nog wel van deze tijd zijn. Is er wellicht een kloof ontstaan tussen de juridische en algemeen maatschappelijke opvattingen over het burgerarrest? En is die kloof door uitbreiding van de juridische ruimte voor burgerarrest te overbruggen of zou dat de rechtsorde in gevaar brengen?

Om deze vragen te beantwoorden, heeft Bosch zowel juridisch als sociaal-wetenschappelijk onderzoek gedaan en zowel de wettelijke grenzen als de sociale ruimte voor het burgerarrest onderzocht. Aan burgers met verschillende sociale en culturele achtergrond zijn actuele cases voorgelegd waarin de bij burgerlijke rechtshandhaving geldende wettelijke grenzen worden overschreden. Analyse van de reacties op de cases bevestigt dat tussen de juridische en sociale opvattingen over burgerarrest een kloof bestaat. Verrassend is echter dat die burgers die vormen van eigenrichting goedkeuren daarvoor niet subversieve, maar gezagsgetrouwe argumenten aanvoeren. Op grond van deze conclusie stelt Bosch voor de juridische ruimte voor burgerarrest uit te breiden voor zover mogelijk zonder de rechten en vrijheden van burgers in gevaar te brengen.

Astrid Bosch is jurist en criminoloog. Ze verrichtte haar onderzoek bij de afdeling Strafrecht en Criminologie, Faculteit Rechtsgeleerdheid. Bosch werkt nu bij het Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit.