Promotie dhr. B. Noordenbos: Messages from the black hole. Post-Soviet literature in search of a Russian identity

Promotie: dhr. B. Noordenbos, 14.30 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Messages from the black hole. Post-Soviet literature in search of a Russian identity

Promotor(s): prof.dr. J.J. van Baak

Faculteit: Letteren

Zelfverzekerder toon in de Russische literatuur en cultuur

In de Russische literatuur en cultuur van de laatste tien jaar is in vergelijking met de jaren ’90 sprake van een meer zelfverzekerde toon in de omgang met het vraagstuk van een Russische identiteit. Dat concludeert promovendus Boris Noordenbos. Hij onderzocht hoe de Russische literatuur uit de periode 1990-2010 zich verhoudt tot het debat over een ‘Russische identiteit’. Noordenbos analyseert hoe speelse en ironische benaderingen van dit klemmende vraagstuk in de literatuur rond de eeuwwisseling langzaam plaatsmaken voor meer zelfverzekerde visies op Ruslands unieke ‘karakter’, ‘idee’ of ‘missie’.

Noordenbos laat zien hoe terugkerende verwijzingen in de literatuur naar ‘het imperium’ als Ruslands natuurlijke bestaansvorm hierbij verbonden zijn met een nieuwe culturele zelfverzekerdheid. In recente literatuur staat ‘het imperium’ telkens voor een verlangde sociale en geografische eenheid en voor een veronderstelde historische continuïteit van de Russische cultuur. Noordenbos’ analyses suggereren dat de verschuivingen in de literaire representatie van identiteit deels voortvloeien uit een breed gevoelde vermoeidheid met de toon van populair postmodern proza uit de jaren ’90, waarin ‘het Russische vraagstuk’ vaak op een ironische of relativerende manier werd benaderd. Deze observatie bepaalt de structuur van de dissertatie: in deel I van de studie onderzoekt Noordenbos de preoccupatie van postmoderne schrijvers als Viktor Pelevin en Vladimir Sorokin met een Russische identiteitscrisis. In deel II analyseert hij werken van Pavel Krusanov, Dmitrij Bykov, Eduard Limonov en Aleksandr Prochanov waarin de benadering van een ‘Russische identiteit’ zich voorbij post-sovjet en postmoderne twijfels beweegt.

Boris Noordenbos (Den Haag, 1983) studeerde Literary and Cultural Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij verrichtte zijn onderzoek bij Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek Groningen (ICOG), Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Noordenbos werkt nu als docent aan de Universiteit van Amsterdam, bij de afdeling Literatuurwetenschap.