Promotie dhr. A.L.D. van der Plas: Understanding trait-based community assembly in tropical savannahs at different tropic levels

Promotie: dhr. A.L.D. van der Plas

Proefschrift: Understanding trait-based community assembly in tropical savannahs at different tropic levels

Promotor(s): prof.dr. H. Olff

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Onvoorspelbare natuur: de sprinkhaan, zijn grasmaaltijd en zijn concurrenten

We moeten accepteren dat gemeenschapsecologie soms onvoorspelbaar is, concludeert Fons van der Plas op basis van ecologisch onderzoek dat hij uitvoerde op de Afrikaanse savannes. Het feit dat gemeenschapsecologie behoorlijk stochastisch is, verklaart waarom natuurbescherming - ondanks gewetensvol beheer - toch kan falen. Ook impliceert het dat als we zeker willen zijn dat een zeldzame soort niet lokaal uitsterft, we de natuur als mensen wat 'minder stochastisch' moeten maken, ook al is dit in wezen 'onnatuurlijk'.

Eén van de belangrijkste vragen in de ecologie is welke processen verantwoordelijk zijn voor het vormen van ecologische gemeenschappen (van lokaal bij elkaar voorkomende planten- of diersoorten). Inzicht hierin zal de bescherming van zeldzame soorten sterk verbeteren.

Hoewel onderzoek tot veel nieuwe inzichten heeft geleid, geldt tegelijkertijd dat we nog nauwelijks kunnen voorspellen welke soorten wel of niet in een natuurgebied voorkomen. Er zijn twee mogelijke redenen waarom dit zo is: Ten eerste worden bij het onderzoek over het algemeen voedselrelaties tussen soorten genegeerd, terwijl het logisch zou zijn dat deze interacties vaak kunnen verklaren waarom een soort aan- of afwezig is in een gebied. Daarnaast focust men vaak op het bestuderen van slechts één proces dat van belang kan zijn: bijvoorbeeld de competitie tussen soorten. In werkelijkheid zijn er waarschijnlijk vaak meerdere processen (zoals competitie én trofische interacties) die tegelijkertijd invloed hebben op de vorming van ecologische gemeenschappen.

Vander Plas onderzocht in Afrikaanse savannes in hoeverre interacties op voedselgebied belangrijk zijn in het vormen van ecologische gemeenschappen van planten en insecten en hoe verschillende ecologische processen samen gemeenschappen vormen. Het bleek dat je de vorming van sprinkhanengemeenschappen niet kunt begrijpen zonder ook iets te weten over hun voedsel (grassengemeenschappen) en hun mogelijke concurrenten (hoefdieren zoals zebra’s). Verder bleek dat ondanks het feit dat er een aantal deterministische processen belangrijk zijn bij het vormen van ecologische gemeenschappen, het toch vooral stochastische processen zijn die bepalen welke soort je waar vindt.

Fons van der Plas studeerde ecologie & evolutie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn promotieonderzoek uitvoerde bij de vakgroep Community and Conservation ecology (CoCon) van het Centre for Ecology and Evolution (CEES). Het valt binnen de bredere onderzoekslijn naar 'community assembly' en werd gefinancierd door NWO.