Oratie mw. prof.dr. S. Voutsaki: Archaeology of/in a changing society

Oratie: mw. prof.dr. S. Voutsaki

Titel: Archaeology of/in a changing society

Leeropdracht: Griekse archeologie

Faculteit: Letteren

Archeologie van/in een veranderende samenleving

Prof.dr. Sofia Voutsaki werkt mee aan het ‘Ayios Vasilios Archaeological Project’ in Griekenland, een archeologisch onderzoek dat volgens het Shanghai Archaeology Forum behoort tot de tien belangrijkste opgravingen ter wereld. In haar oratie stelt Voutsaki een vraag centraal: Waarom veranderen samenlevingen? Zij wil niet alleen aantonen dat we tegenwoordig in staat zijn maatschappelijke processen die zich duizenden jaren geleden voordeden te begrijpen, maar ook dat we individuele reacties op verandering kunnen reconstrueren.

Voor gebeurtenissen waarvan wij zelf getuige zijn, is dat al een lastige vraag - kunnen wij echt verklaren hoe de huidige crisis is ontstaan? Maar de vraag lijkt nog ingewikkelder wanneer het gaat om het verre verleden en wanneer we onze gevolgtrekkingen moeten baseren op stoffelijke sporen van handelingen die in het verleden hebben plaatsgevonden. Dat wil zeggen: uitsluitend op archeologische gegevens.

Als we willen begrijpen hoe verschillende mensen, groepen en gemeenschappen hebben gereageerd op de grotere transformaties om hen heen, moeten we verschillende archeologische gegevens – bijvoorbeeld begrafenispraktijken, de bouwstijl van woningen, vestigingspatronen – onderzoeken en met elkaar vergelijken. Vooral begrafenisgegevens bieden de mogelijkheid om op verschillende niveaus onderzoek te doen: op regionaal niveau en op het niveau van gemeenschappen, leeftijds- en geslachtsgroepen en zelfs individuele personen. Een reeks nieuwe onderzoekstechnieken, zoals oud-DNA-onderzoek en stabiele-isotopenonderzoek, werpt licht op de gezondheid van mensen, hun aandoeningen, hun herkomst en zelfs verwantschapsrelaties.

Als we een reductionistische interpretatie van het menselijk bestaan willen vermijden – iemands identiteit wordt immers niet alleen bepaald door zijn genen – dan moeten we deze nieuwe bevindingen in een theoretisch kader plaatsen. Deze nieuwe methoden en theorieën veranderen de manier waarop wij archeologie bedrijven. Archeologie verandert echter ook onder druk van de economische crisis. Voutsaki wil vooral duidelijk maken dat we het verleden alleen kunnen begrijpen en er iets mee kunnen als we de beoefening van het vak in het heden plaatsen.

Over Voutsaki's vondst van een man en een vrouw verstrengeld in een graf publiceerde NRC in oktober een artikel.