Oratie mw. prof.dr. E. Gualtieri: Literature in the age of the snapshot

Oratie: mw. prof.dr. E. Gualtieri, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Literature in the age of the snapshot

Leeropdracht: Moderne Engelse Letterkunde en Cultuurkunde

Faculteit: Letteren

Literatuur in tijden van amateurfotografie

Prof.dr. Elena Gualtieri gaat tijdens haar oratie in op de rol van literatuur in de moderne maatschappij. Een maatschappij waarin alles lijkt te draaien om beeld, en niet om tekst. Gualtieri toont aan de hand van de beroemde Engelse schrijfster Virginia Woolf een alternatieve denkrichting over de rol van literatuur in een moderne maatschappij die bol staat van de automatische ‘wegwerpbeelden’.

De literatuurwetenschap bevindt zich, zo wordt gezegd, in een diepe structurele crisis. Literatuur krijgt zelden prioriteit bij het toekennen van onderzoeksfinanciering door de overheid, en als gevolg van dalende studentenaantallen zien universiteiten in heel Europa en de VS zich genoodzaakt hun literatuuropleidingen in vreemde talen te sluiten.

In ons huidige cultuurlandschap draait alles om beeld in plaats van tekst. In een dergelijke maatschappij, zo beweren beleidsmakers, is tekstuele geletterdheid achterhaald, irrelevant en een luxeproduct geworden. Maar wat nu als blijkt dat het nog niet zo eenvoudig is om literatuur apart te zien van de beelden die ons omringen, en dat vooral moderne literatuur zowel de schepper als het product is van de populairste en meest toegankelijke vorm van moderne massamedia: amateurfotografie?

Elena Gualtieri laat aan de hand van de beroemde twintigste-eeuwse Engelse schrijfster Virginia Woolf een alternatieve manier zien om te denken over de plaats en rol van literatuur in een moderne maatschappij die bol staat van de automatische ‘wegwerpbeelden’. Woolf, zelf enthousiast amateurfotografe en een achternichtje van de beroemde Victoriaanse fotografe Margaret Cameron, illustreerde een aantal van haar werken met foto’s die ze zelf had gemaakt of uitgekozen. Met het eerste van deze werken, de pseudo-biografie Orlando (1928) over haar vriendin en geliefde Vita Sackville-West, vestigde Woolf zich als internationaal bestsellerauteur. Gualtieri laat zien hoe Woolf in deze bestseller met behulp van foto’s, kiekjes en schilderijen haar aristocratische onderwerp transformeerde tot een moderne ‘doorsneevrouw’ en hoogstaand literair modernisme in een populaire vorm goot.