Merendeel medicatieproblemen veroorzaakt door niet-vermijdbare bijwerkingen

Het gros van geneesmiddelgerelateerde problemen bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten wordt veroorzaakt door niet-ernstige, niet-vermijdbare bijwerkingen. Vroege signalering hiervan en interventie kunnen het welzijn van deze patiënten verbeteren. Dat blijkt uit onderzoek onder leiding van het UMCG. De onderzoekers publiceren hun bevindingen op 27 december 2012 in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

In ziekenhuizen is veel aandacht voor medicatieveiligheid. Onderzoek naar geneesmiddelgerelateerde problemen bij patiënten is vooral gericht op het voorkómen van deze problemen, veroorzaakt door medicatiefouten. Minder aandacht is er voor medicatieproblemen die ontstaan als gevolg van bijwerkingen die niet te voorkomen zijn. Onderzoekers van het UMCG, het Erasmus MC en het TweeSteden ziekenhuis te Tilburg onderzochten het vóórkomen van geneesmiddelgerelateerde problemen bij opgenomen patiënten, veroorzaakt door zowel medicatiefouten als niet-vermijdbare bijwerkingen, en de factoren die hieraan ten grondslag liggen.

Gedurende een periode van vijf maanden werden in twee ziekenhuizen (UMCG en TweeSteden ziekenhuis) de medicatiegerelateerde problemen bij een groot aantal opgenomen patiënten in kaart gebracht, veroorzaakt door zowel medicatiefouten (zoals voorschrijf-, overschrijf-, aflever-, of toedienfouten) als niet-vermijdbare bijwerkingen. Laatstgenoemde worden veroorzaakt door farmaceutische, chemische en/of farmacologische eigenschappen van het geneesmiddel zelf. In de ziekenhuizen werd gewerkt met een elektronisch voorschrijfsysteem en een klinisch beslissingsondersteunend systeem.

Zelfde risicofactoren

Meer dan de helft (58%) van de opgenomen patiënten ondervond problemen door geneesmiddelen, waarvan het merendeel (88%) niet-ernstige, niet-vermijdbare bijwerkingen. De meest voorkomende medicatieproblemen waren obstipatie, diarree, benauwdheid, verhoogde kans op bloedingen, misselijkheid en duizeligheid. Zowel vermijdbare problemen door medicatiefouten als niet-vermijdbare bijwerkingen hadden grotendeels dezelfde risicofactoren, zoals het aantal verschillende voorgeschreven medicijnen, de opnameduur, organisatorische factoren en het hebben van meerdere aandoeningen tegelijkertijd.

Elektronisch voorschrijfsysteem helpt

Uit het onderzoek blijkt ook dat het gebruik van een elektronisch voorschrijfsysteem het aantal medicatiefouten kan verminderen en mogelijk ook de daaruit voortvloeiende, dus te voorkomen bijwerkingen. Voor de niet-vermijdbare bijwerkingen geldt dat verpleegkundigen en artsen hierop alert moeten zijn, zodat vroege (betere) signalering mogelijk is en de medicatie kan worden bijgesteld op advies van de ziekenhuisapotheker. Dit kan zeker het welzijn van opgenomen patiënten verbeteren.

Dit onderzoek werd eerder gepubliceerd in Drug Safety (2011;34:1089-100<http://adisonline.com/drugsafety/pages/articleviewer.aspx?year=2011&issue=34110&article=00005&type=abstract>) met als titel ‘Preventable and non-preventable adverse drug events in hospitalized patients: a prospective chart review in the Netherlands.’

Noot voor de pers

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de persvoorlichters van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00