Kans op werk voor langdurig arbeidsongeschikten lastig te bepalen

Het is nog altijd moeilijk aan te geven of langdurig arbeidsongeschikten nog kunnen herstellen en hun werk hervatten. Uit onderzoek van UWV-verzekeringsarts Bert Cornelius blijkt dat psychische aandoeningen lastig te herkennen zijn voor WIA-verzekeringsartsen; dit kan leiden tot een minder goede inschatting van de belastbaarheid van mensen die een WIA-aanvraag doen. Hij pleit voor het ontwikkelen van instrumenten waarmee verzekeringsartsen met gerichte herbeoordelingen kunnen bijdragen aan re-integratie van uitkeringsgerechtigden van wie het functioneren is verbeterd. Cornelius verrichtte zijn onderzoek bij het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde op de afdeling Sociale Geneeskunde van het UMCG. Hij promoveert op 11 december aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Doel van de studie van Cornelius was de rol te bepalen die psychische gezondheid speelt bij het herstel van mensen die al langdurig arbeidsongeschikt zijn. Aanleiding voor zijn onderzoek was dat verzekerings- en bedrijfsartsen nog steeds moeilijk kunnen aangeven of langdurig arbeidsongeschikten nog kunnen herstellen en het werk kunnen hervatten. Daardoor ontbreekt een specifiek beleid voor deze groep, waardoor zij wellicht langer dan noodzakelijk niet aan het arbeidsproces meedoen.

Uit het onderzoek van Cornelius blijkt dat zij die een aanvraag doen op de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) psychisch kwetsbaar zijn. Zij hebben vaak een ernstige psychische aandoening, al dan niet samenhangend met een lichamelijke. In veel gevallen zijn die al begonnen toen zij net met werken begonnen. Veel mensen blijken in staat te zijn om lang door te werken, ondanks psychische problemen. Daardoor zijn deze psychische aandoeningen vaak lastig te herkennen. Behandelend artsen missen daardoor kansen om te voorkómen dat mensen met psychische problemen zich ziekmelden en na twee jaar een WIA-aanvraag moeten doen. Voor WIA-verzekeringsartsen is het dan moeilijk in te schatten hoezeer de WIA-aanvragers nog belastbaar zijn. Gevolg van niet-behandelde psychische aandoeningen kan langdurige of blijvende arbeidsongeschiktheid zijn. Cornelius testte een korte vragenlijst waarmee WIA-aanvragers snel en betrouwbaar zijn te screenen op actuele psychische stoornissen. Tevens ontwikkelde hij een interview, waarmee hij een aanpassingsstoornis op een goede manier bleek vast te kunnen stellen.

Cornelius bracht in zijn onderzoek omstandigheden rond psychische problemen in kaart die een rol spelen bij de arbeidsongeschiktheid en kans het werk weer te hervatten. Bij werknemers die ouder zijn dan 50 jaar, leiden psychische problemen vaak tot een langdurige arbeidsongeschiktheid. Verrassend was dat zij die op moment van de WIA-aanvraag er psychisch slecht aan toe zijn, een duidelijk betere kans hebben op functioneel herstel.

Uit het onderzoek van Cornelius blijkt dat het enorm belangrijk is het werk (deels) te hervatten in de periode van twee jaar voor de WIA-aanvraag. Hij adviseert dat alle inspanningen van zowel werknemer, werkgever als bedrijfsarts er op gericht moet zijn in die periode een terugkeer naar passend werk te realiseren. Als dat niet lukt, dan is de kans om na de WIA-aanvraag alsnog werk te hervatten, heel klein.

Ongeveer een derde van de WIA-aanvragers gaat in het jaar na de aanvraag beter functioneren, zo laat Cornelius zien. Maar slechts heel weinig van hen gaan daadwerkelijk weer aan het werk. Het is heel moeilijk om deze verbetering goed te voorspellen. Om verzekeringsartsen in staat te stellen om met gerichte herbeoordelingen bij te dragen aan reïntegratie van uitkeringsgerechtigden van wie het functioneren is verbeterd, is nieuw te ontwikkelen instrumentarium nodig.

Curriculum vitae

Drs L.R. Cornelius (Groningen, 1952) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en werkt als verzekeringsarts bij het UWV. Hij verrichtte zijn onderzoek in het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde, een samenwerkingsverband tussen UMCG, AMC, VUMC en UWV en onderdeel van de afdeling Sociale Geneeskunde van het UMCG. De titel van zijn proefschrift is ‘A view beyond the horizon. A prospective cohort study on mental health and long-term disability’. Naast zijn werkzaamheden als verzekeringsarts en onderzoeker werkt Cornelius sinds jaren tevens als freelance illustrator en cartoonist.