Niets duurt voort behalve verandering; de mens als sleutel tot duurzaamheid

Oratie: mw. prof.dr. E.M. Steg, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: Niets duurt voort behalve verandering; de mens als sleutel tot duurzaamheid

Leeropdracht: Omgevingspsychologie

Faculteit: Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

In haar oratie legt Linda Steg de nadruk op de bijdrage van de psychologie aan de oplossing van energieproblemen. Haar onderzoek zal zich de komende jaren onder meer richten op de vraag hoe een transitie naar duurzame energiesystemen kan worden gerealiseerd en wat belangrijke psychologische randvoorwaarden zijn voor zo’n transitie.

Verder gaat Steg in haar oratie in op de vraag welke factoren van invloed zijn op milieugedrag, en hoe milieuvriendelijke keuzes kunnen worden gestimuleerd. Waarom gedragen we ons vaak niet milieuvriendelijk, terwijl we het milieu belangrijk vinden en ons grote zorgen maken over milieuproblemen? Hoe kunnen we mensen motiveren om hun gedrag te veranderen? Onder welke voorwaarden zijn mensen bereid duurzame innovaties te accepteren en te gebruiken? Stuk voor stuk belangrijke vragen waarop de omgevingspsychologie een antwoord probeert te geven.

Bij milieugedrag is er vaak sprake van een conflict: gedrag dat goed is voor het milieu kost vaak meer moeite of geld. Dat betekent dat we milieuvriendelijk gedrag kunnen stimuleren door te zorgen dat dit minder moeite of geld gaat kosten, of door mensen te stimuleren iets goeds te doen voor het milieu ook al kost dat meer moeite of geld. In het beleid bestaat de gedachte dat de laatste aanpak, mensen aanspreken op normatieve en morele overwegingen, weerstand oproept en dus averechts werkt, en dat milieuoverwegingen geen rol spelen bij keuzes die mensen maken. Milieugedrag zou vooral leuk en profijtelijk moeten worden gemaakt. Steg beargumenteert dat deze aanpak waarschijnlijk niet leidt tot duurzame gedragsverandering en bovendien geen recht doet aan het belang dat mensen hechten aan normatieve overwegingen. Het is daarom belangrijk om milieuvriendelijk gedrag ook te stimuleren via de normatieve route. Steg illustreert deze stellingname aan de hand van onderzoeksresultaten van haar groep. Normatieve keuzes hangen af van welke waarden men heeft en van de mate waarin deze waarden worden ondersteund door de context, waaronder het gedrag van anderen. Milieuvriendelijk gedrag geeft ons een goed gevoel en status, belangrijke redenen om milieuvriendelijk te gedragen.