Sociale rechten vreemdelingen vaak verwaarloosd

De afgelopen jaren is de sociale zekerheid ondergeschikt gemaakt aan het vreemdelingen- en integratiebeleid. Daardoor hebben vreemdelingen zonder de juiste verblijfspapieren steeds beperkter toegang tot sociale rechten als huisvesting, bijstand en verzekeringen. Deze ontwikkeling staat op gespannen voet met het internationaal recht, waardoor rechters al corrigerend hebben opgetreden. Dat concluderen hoogleraren Gijsbert Vonk en Sarah van Walsum van de Rijksuniversiteit Groningen en de Vrije Universiteit Amsterdam in hun onderzoek naar de relatie tussen het immigratiebeleid, de sociale zekerheid en het inburgeringsbeleid.

‘Het is de vraag in hoeverre een land vreemdelingen met een problematisch verblijfsrecht kan uitsluiten van sociale rechten’, stellen Vonk en Van Walsum. ‘Daar zijn regels voor, maar de Nederlandse regelgeving staat soms haaks op het internationaal recht. Dat leidt tot wrijving, waardoor de kans steeds groter wordt dat Nederland de internationale regels overtreedt. De uitdaging voor de komende jaren is een sociale agenda te ontwikkelen voor uitgesloten migranten zonder de doelstellingen van het vreemdelingenbeleid te ontkrachten.’

Gemeenten moeten noodhulp kunnen bieden

De onderzoekers bevelen aan dat gemeenten in noodsituaties hulp moeten kunnen bieden aan vreemdelingen, ook als zij niet de juiste verblijfspapieren hebben. ‘Volgens internationale regels heeft ieder kind bijvoorbeeld recht op onderdak, dus het is niet toegestaan dat een uitgeprocedeerd gezin met kinderen op straat belandt,’ aldus Vonk en Van Walsum. ‘Daarnaast is het wenselijk dat de uitzetting van illegalen wordt gekoppeld aan een sociale agenda, zodat ze in het land van herkomst weer een bestaan kunnen opbouwen. Bijvoorbeeld doordat ze bij terugkomst al een relevante opleiding hebben afgerond, zodat ze een eigen inkomen kunnen verdienen.’

Internationale conferentie

De onderzoeksresultaten worden 13 en 14 maart in Amsterdam gepresenteerd tijdens de internationale conferentie Acces Denied: Working on a new paradigm . Tijdens de conferentie wordt ook het advies Recht op menswaardig bestaan besproken. Dat advies is afkomstig van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en gaat over de opvang van vreemdelingen die balanceren tussen rechtmatig en niet-rechtmatig verblijf. Lees ook de opinie van Gijsbert Vonk: ‘Opvang illegalen niet in overeenstemming met internationale mensenrechten’.