Wereldwijde studie identificeert 47 genen voor colitis ulcerosa

47 genen zijn nu geassocieerd met de chronische darmziekte colitis ulcerosa. In een wereldwijde studie, mede gecoördineerd door dr. Rinse Weersma, Maag-, Darm- en Leverarts in het UMCG, zijn de resultaten van zes afzonderlijke genoomwijde associatiestudies samengevoegd en opnieuw geanalyseerd. Hierbij zijn 29 nieuwe genen in verband gebracht met colitis ulcerosa. De bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het tijdschrift Nature Genetics. 'Met deze inzichten krijgen we steeds beter inzicht in het ontstaan van colitis ulcerosa. Dit is een landmark studie waar iedereen de komende jaren op zal teruggrijpen', aldus dr. Weersma.

Binnen Nederland is een sterk samenwerkingsverband tussen alle UMC's op het gebied van onderzoek naar colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. Dit maakt deel uit van het zogenaamde 'parelsnoer' initiatief van het ministerie van VWS.

Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn zijn beide chronische ontstekingsziekten van het maagdarm stelsel die ook bekend zijn onder de verzamelnaam IBD, inflammatory bowel disease. In Nederland leiden ongeveer 90.000 patiënten aan colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn. Zij moeten vaak chronisch medicijnen gebruiken die ingrijpen op het immuunsysteem en velen moeten geopereerd worden. In het UMCG is een multidisciplinair IBD centrum dat zich speciaal richt op deze groep jonge patiënten met complexe problematiek.

Genoomwijde studie

In 2000 is het genetisch onderzoek naar IBD in het UMCG van start gegaan. Het maakt deel uit van een wereldwijd genetisch onderzoeksconsortium naar IBD waarin vele onderzoeksgroepen uit in totaal 15 landen participeren. De techniek om het hele genoom van grote groepen patiënten te analyseren is ingezet om de genen bij colitis ulcerosa te identificeren. In de meta-analyse zijn genoomwijde data van 6.687 patiënten met colitis ulcerosa vergeleken met die van 19.718 controles. De bevindingen uit deze groep werden vervolgens onderzocht in een tweede groep van 9.628 patiënten met colitis ulcerosa en 12.917 controles. In totaal is het aantal genen dat in verband wordt gebracht met colitis ulcerosa nu vastgesteld op 47.

Een vergelijkbare metastudie voor de ziekte van Crohn, waarbij 71 genen zijn geïdentificeerd, is recent ook gepubliceerd in Nature Genetics. Van 19 genen is gevonden dat zij bij colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn een rol spelen, waarmee in totaal 99 genen zijn geassocieerd met IBD. Voor geen enkele andere complexe ziekte is een zo groot aantal genen vastgesteld.

Genetische varianten

De genetische kaart van colitis ulcerosa vormt het aanknopingspunt voor onderzoek naar de mechanismen bij het ontstaan van de ziekte. Een belangrijke vraag is bijvoorbeeld hoe bepaalde genetische varianten het ziekteproces beïnvloeden. Ook is mogelijk dat op basis van deze inzichten nieuwe of al bestaande medicijnen kunnen worden getest op werkzaamheid bij colitis ulcerosa. Naast dergelijke functionele vraagstellingen zal ook het fundamentele genetische onderzoek naar colitis ulcerosa een impuls krijgen. De afdelingen Maag, Darm en Leverziekten en Genetica van het UMCG werken hierbij nauw samen.

Dr. Rinse Weersma heeft in januari 2011 een rising star award gekregen van de United European Gastroenterology Federation voor zijn onderzoek naar de genetische basis van IBD. De prijs wordt jaarlijks uitgekeerd aan de meest veelbelovende onderzoeker op het terrein van de Maag, Darm en Leverziekten.

Noot voor de redactie

Meer informatie: afdeling persvoorlichting van het UMCG, tel. (050) 361 22 00.