Virtuele dierentuin helpt bij creëren optimale omgeving stressherstel

Stress is niet goed voor onze fysieke en geestelijke gezondheid. Met behulp van virtual reality onderzocht psychologe Roos Pals hoe mensen optimaal van stress kunnen herstellen. De samenhang van de omgeving blijkt hierbij van groot belang. Pals promoveert 9 januari aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Pals deed haar onderzoek in opdracht van Dierenpark Emmen. Met de plannen voor nieuwbouw wil het park zoveel mogelijk kennis verzamelen over de juiste aanpak en inrichting hiervan. Pals: ‘De omgeving blijkt van grote invloed op het welbevinden van mensen. Ik heb daarom vanuit de omgevingspsychologie onderzocht welke aspecten ervoor zorgen dat mensen zich prettig voelen in een omgeving.’ Uit eerder onderzoek bleek al dat mensen in een natuurlijke omgeving beter kunnen herstellen van vermoeidheid dan in een stedelijke omgeving. Daarnaast vinden mensen een natuurlijke omgeving aantrekkelijker. Aan de hand van deze gegevens breidde Pals haar onderzoek uit naar een virtuele wereld.

 

Virtuele vlindertuin

Delen van het (toekomstige) dierenpark werden nagebouwd in virtual reality. Een vlindertuin, bijvoorbeeld. En een wandelroute langs olifanten en ringstaartmaki’s. Pals: ‘Als je een heel gecontroleerde omgeving hebt kun je ook heel systematisch dingen veranderen. In een echte omgeving heb je veel minder controle over de omstandigheden. Daarbij is het erg kostbaar om bijvoorbeeld alle bankjes aan te passen en vervolgens te onderzoeken welke invloed dit heeft op de bezoekers. Virual reality is dan ook een ideaal hulpmiddel.’

Onderzoek in virtuele omgevingen levert vergelijkbare resultaten op als onderzoek in echte omgevingen. ‘Mensen die een wandeling maakten door de virtuele vlindertuin, herstelden significant beter van stress dan mensen die een wandeling maakten door een virtuele stadswijk. Net als in een echte omgeving. Een ontzettend waardevolle bevinding,’ aldus Pals. Zowel voor onderzoekers als ontwerpers. ‘Als je een bepaald ontwerp laat uitvoeren in virtual reality kun je de beleving van mensen testen, voor je tot bouwen over gaat.’

 

Invloed van objecten

‘In een natuurlijke omgeving heerst vanzelf een soort harmonie’, aldus Pals. ‘Ik wilde zien welke invloed het plaatsen van objecten als bankjes en hekken heeft op de samenhang en daarmee de beleving van mensen.’ Uit eerder onderzoek blijkt namelijk dat er een verband is tussen aantrekkelijkheid, ervaren plezier en herstel en omgevingskenmerken (fascinatie, nieuwigheid, ontsnappen, samenhang en compatibiliteit).

Pals testte drie typen meubilair in de virtuele wandelroute: bankjes, hekken en prullenbakken. Twee bankjes werden uitgetest: een strak vormgegeven moderne bank en een ‘natuurlijk’ exemplaar. De bankjes scoorden vergelijkbaar op aantrekkelijkheid in een vooronderzoek. In het park harmonieerden de moderne bankjes echter niet met de omgeving. Dit bleek een negatieve invloed te hebben op hoe samenhangend de omgeving wordt gevonden. ‘En dat had weer invloed op hoe aantrekkelijk de omgeving werd gevonden, hoeveel plezier men ervoer in de omgeving en hoe goed men kon herstellen van stress in de omgeving’, aldus Pals.

 

Praktische toepasbaarheid

Ook voor de ontwerpers van het dierenpark zijn de bevindingen van Pals van groot belang. ‘Het sterkt ze in veel van de ideeën die ze al hadden. Een onderhoudsvriendelijk bankje is belangrijk, maar het moet ook passen bij de omgeving. Wat je vaak merkt in parken en musea is dat je na verloop van tijd ontzettend moe bent. Hoe meer samenhang er is in de omgeving, hoe beter mensen tot rust komen. Bij alles dat je in de omgeving plaatst, moet je je afvragen of het past bij de omgeving en of deze daarna nog steeds harmonieus is.’

 

Curriculum vitae

Roos Pals (Utrecht, 1981) studeerde psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en deed haar promotieonderzoek in opdracht van en gefinancierd door Dierenpark Emmen bij de afdeling Sociale Psychologie, GMZ aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze promoveert in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof.dr. E.M. Steg en K.I. van Oudenhoven-van der Zee. Copromotor is dr. F.W. Siero. De titel van het proefschrift is 'Zoo-ming in on restoration: physical features and restorativeness of environments'. Pals werkt momenteel als onderzoeker bij de RUG en als docent toegepaste psychologie bij de Hanzehogeschool Groningen.

 

Noot voor de pers

Contact: Roos Pals, tel. 050-363 6452, e-mail: r.pals rug.nl

 

Redactie

Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050-363 44 44 / communicatie rug.nl / www.rug.nl