Vaccin tegen dodelijke longontsteking bij veulens 

De bacterie Rhodococcus equi kan bij jonge veulens een dodelijke vorm van longontsteking veroorzaken. Ondanks de ernst van deze ziekte (in het Engels ‘rattles’ genaamd) was er tot voor kort nog geen vaccin bekend. Onderzoekers van het Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB) van de Rijksuniversiteit Groningen hebben nu een veelbelovende kandidaat voor een vaccin ontwikkeld. Een publicatie over hun onderzoek verscheen onlangs in PLoS Pathogens.

Rhodococcus equi is een van de belangrijkste ziekteverwekkers bij veulens tussen één en zes maand oud. Vooral als deze geen goede weerstand hebben. Longontsteking is de belangrijkste verschijningsvorm en omdat deze gepaard gaat met een reutelende ademhaling, wordt de ziekte ook wel aangeduid met de Engelse term ‘rattles’.  

Dood

Wanneer de infectie te laat geconstateerd wordt, is de ziekte vaak niet meer afdoende met antibiotica te bestrijden en leidt zij binnen enkele weken tot de dood. R. equi is een bodembacterie die graag leeft op droge en stoffige bodem en in mest. In maneges is het soms moeilijk verspreiding te voorkomen. In omgevingen waar veel veulens opgroeien en grote kans is op besmetting, zou een vaccin voor veulens een uitkomst zijn. Overigens levert R. equi ook gevaar op voor mensen en dieren met een sterk verzwakte weerstand.

Genen

Ten einde een vaccin te ontwikkelen zochten Robert van der Geize - uit de groep van Lubbert Dijkhuizen van het Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute (GBB) van de Rijksuniversiteit Groningen - en zijn collega’s naar aanknopingspunten in de ziekteverwekkende bacterie. Deze vonden zij in enkele genen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van steroïden. Zijn deze genen defect, dan kan dit specifieke afbraakproces niet plaatsvinden en is de ziekteverwekker als het ware tandeloos.

Vaccin

Uiteindelijk werd door de Groningers een mutant van R. equi gecreëerd met de gezochte genenafwijkingen. Deze mutant vertoonde inderdaad een gemankeerde virulentie, dat wil zeggen dat hij niet in staat was schade aan te richten bij zijn gastheer. Nader onderzoek wees uit dat als een vaccin van deze gemuteerde R. equi oraal werd toegediend aan 2-5 weken oude veulens, zij beschermd bleken tegen een infectie met de rattles-verwekker.

Geschikt aangrijpingspuntpunt

Op deze manier hebben Van der Geize en de mede-auteurs aangetoond dat de afbraakroute van steroïden door R. equi van cruciaal belang is voor de verwekking van de ziekte rattles en daarmee een geschikt aangrijpingspuntpunt vormt bij de verdere ontwikkeling van een vaccin tegen de ziekte.

Meer informatie

- The steroid catabolic pathway of the intracellular pathogen Rhodococcus equi is important for pathogenesis and a target for vaccine development. Auteurs: R. van der Geize, A.W.F. Grommen, G.I. Hessels, A.A.C. Jacobs en L. Dijkhuizen, PLoS Pathogens, 25 augustus 2011

- Het onderzoek werd verricht door de RUG in samenwerking met MSD Animal Health te Boxmeer

- Nadere informatie: prof.dr. L. Dijkhuizen,  tel. 050 - 363 2150