Praktijkhandboek sociale buurtvernieuwing: ‘Weten wat werkt?’

Op verzoek van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties - Wonen, Wijken en Integratie stelde het instituut voor Integratie en Sociale Weerbaarheid (ISW) het praktijkhandboek ‘Weten wat werkt?’ op. Daarin wordt beschreven hoe buurtinterventies zo geëvalueerd kunnen worden dat men in de toekomst met steeds meer succes kan interveniëren. De methoden uit het boek worden geïllustreerd met voorbeelden uit een vierjarig wetenschappelijk onderzoek naar buurtvernieuwing in Arnhem.

Om van probleemwijken prachtwijken te maken, wordt tegenwoordig door verschillende instanties veel geïnvesteerd. Met het verbeteren van woningen, het opknappen van buurten en het vergroten van de veiligheid tracht men sociale vernieuwing te bewerkstelligen. De relatie tussen doel en middel is bij sociale wijkvernieuwing echter moeilijk vast te stellen. De vraag of een eventuele verbetering door de gekozen interventie tot stand is gekomen, is vaak niet gemakkelijk te beantwoorden.

Eyeopeners

Het Gemeenschappelijk Overleg Woningcorporaties Arnhem (GOW Arnhem) liet samen met andere partners zes parallelle onderzoeken doen naar wijkprojecten in Arnhem. Het instituut ISW had de leiding van dit project waarin criminologen, psychologen, sociologen en planologen samenwerkten. Naast relevante uitkomsten over Arnhem, leverde het eyeopeners op over wat evalueren nu eigenlijk is.

Continu proces

Want hoe stel je vast of iets werkt? Het vernieuwen van oudere flats leidt bijvoorbeeld tot een toename van diversiteit in inkomens, een toename van de veiligheid en een verbetering van het imago van de wijk. Het eerste effect is gemakkelijker te meten dan het laatste effect.
Het handboek laat zien dat het van belang is om vóórdat de interventie plaatsvindt, na te denken over de effecten die men wil bereiken, hóe men die wil bereiken en de manier waarop men een en ander wil meten. Daarnaast is het minstens zo belangrijk om tijdens de interventies ogen en oren open te houden voor additionele effecten die kunnen ontstaan, of additionele omgevingsinvloeden die tot de effecten kunnen leiden. Evalueren is een continu proces.

Dialoog tussen wetenschap en praktijk

In het handboek ‘Weten wat werkt?’ worden instrumenten aangereikt om de effectiviteitsvraag van buurtinterventies serieus te stellen en te beantwoorden, zowel voor, tijdens als na de uitvoering van de interventie. Praktijkmensen krijgen een helpende hand bij vragen die opdoemen bij het opzetten van de evaluatie van de wijkaanpak.

Brug

Het handboek laat zien dat om effecten van interventies te kunnen vaststellen, onderzoekers en praktijkmensen gedurende het hele proces samen moeten werken, de vinger aan de pols moeten houden, scherp moeten observeren en tussentijds moeten bijstellen wanneer nodig. Het boek is een resultaat van de brug die tussen Arnhemse praktijkmensen en Groningse wetenschappers ontstond doordat beide kanten zich verdiepten in de vragen en zorgen van de ander. Voor de langetermijnontwikkeling van buurtverbetering is een dergelijke samenwerking tussen wetenschap en praktijk onontbeerlijk.

Burgerschap

In de Integratienota van 16 juni 2011 staat dat er in de komende tijd een agenda moet komen voor burgerschap, waarin gemeenten, maatschappelijke organisaties en burgers moeten samenwerken. De betrokkenheid van burgers bij de aanpak van hun woon- en leefomgeving moet worden vergroot. Daarbij kan het handboek zeker zijn nut bewijzen.

Noot voor de pers

Nadere informatie bij de onderzoeker dr. ir. Terry van Dijk, tel. 050-363 8665 of 06-46290606, t.van.dijk rug.nl, of bij dr. Aafje Dotinga, programmaleider instituut ISW, tel. 050-363 6917, e-mail: a.dotinga rug.nl

Instituut ISW
Het instituut ISW is een multidisciplinair en interuniversitair onderzoeksinstituut dat ernaar streeft om d.m.v. wetenschappelijk onderzoek inzicht te verschaffen in de manier waarop een sociaal weerbare samenleving gecreëerd kan worden, waarin de perspectieven en identiteiten van verschillende culturele groepen geïntegreerd zijn, en deze groepen positieve relaties met elkaar onderhouden. Zij doet dat in nauwe samenwerking met de praktijk.