Endophytes as alternative paclitaxel sources. Chemistry and genetics of Taxomyces andreanae and the endophytic flora of Wollemia nobilis

Promotie: mw. A. Staniek, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Endophytes as alternative paclitaxel sources. Chemistry and genetics of Taxomyces andreanae and the endophytic flora of Wollemia nobilis

Promotor(s): prof.dr. O. Kayser

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Contact: Agata Staniek, tel. 0048-507 845 052, e-mail: stagagata@gmail.com

Endofyten als alternatieve bron voor paclitaxel

Agata Staniek deed onderzoek naar de mogelijkheid die endofyten bieden om farmaceutisch belangrijke natuurstoffen te produceren. Een endofyt is een symbiotische schimmel die in alle delen van planten, behalve de wortels, kan voorkomen. In dit kader is paclitaxel, een diterpeen en cytostaticum met miljardenomzet dat nu vooral wordt gewonnen uit Taxus brevifolia, een belangrijke verbinding. Een reeks van publicaties uit de jaren 1990, waarin gerapporteerd werd over endofyten die paclitaxel maakten, is controversieel gebleken. Nog steeds is de wereldmarkt afhankelijk van Taxus als leverancier van paclitaxel.

In de eerste plaats wilde Staniek de heersende onduidelijkheid rondom de endofyt Taxomyces andreanae als producent van paclitaxel uit de wereld helpen. Deze endofyt leeft in symbiose met Taxus brevifolia. In de tweede plaats beschrijft zij de isolatie van endofyten uit de evolutionair stokoude conifeer Wollemia nobilis en de screening ervan op het vermogen paclitaxel te maken. Gebruik makend van daartoe geëigende analysemethoden heeft zij vervolgens het profiel van inhoudstoffen van de endofyten en van de gastheerplant in kaart gebracht. Daarnaast heeft zij op gen-niveau gekeken naar het vermogen van de endofyten om paclitaxel te maken. Van de conifeer wist zij in het laboratorium ook stabiele in vitro cultures te maken.

Een belangrijke conclusie uit haar promotieonderzoek is dat de productie van paclitaxel berust op het samenspel tussen gastheerplant en de microbiële bewoners, onder controle van evolutie en omgevingsfactoren.

Agata Staniek (Polen, 1980) studeerde farmacie aan de medische universiteit van Poznan. Haar promotieonderzoek deed zij aan de Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Farmaceutische biologie. Haar onderzoek werd gefinancierd met een Ubbo Emmiusbeurs van de RUG.