De fascinerende sterrenhemel ontrafelen

Oratie: dhr. prof.dr. R.F. Peletier, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Titel: De fascinerende sterrenhemel ontrafelen

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Leeropdracht: Extragalactische observationele en instrumentele sterrenkunde

De vooruitgang van de techniek heeft ervoor gezorgd dat onze kennis van het heelal explosief is toegenomen in de laatste 25 jaar. Grotere telescopen, betere detectoren, de ontwikkeling van de ruimtevaart, en niet te vergeten de opkomst van de computer laten ons iedere dag versteld staan van wat we buiten de aarde vinden.

Net zoals mensen in een stad wonen, maken sterren deel uit van melkwegstelsels. Onze eigen Melkweg is een spiraalstelsel met ongeveer 100 miljard sterren. In het nabije heelal, binnen een straal van zo’n 50 miljoen lichtjaar, bevinden zich vele andere melkwegstelsels, variënd van reusachtige elliptische melkwegstelsels tot kleine dwergstelsels. Sinds kort kan menmelkwegselsels waarnemen waarvan het licht uitgezonden werd toen de leeftijd van het heelal maar slechts 3% was van wat hij nu is. Maar ook kan men tegenwoordig veel meer details zien in de locale melkwegstelsels. Dit zijn vaak fossielen overblijfselen uit de tijd dat melkwegstelsels werden gevormd.

Prof. Peletier's taak is om beide typen van informatie samen te brengen om een coherent beeld te krijgen van hoe melkwegstelsels gevormd worden en evolueren. Bij zijn onderzoek zal de nadruk worden gelegd op de studie van de evolutie van sterpopulaties, op de vorming van bulges, de centrale delen van spiraalstelsels, en op dwergstelsels, een klasse melkwegstelsels waarvan men pas nu de evolutie kan bestuderen. Bij dit onderzoek zal gebruik worden gemaakt van moderne instrumentatie, bij de ontwikkeling waarvan ook de Nederlandse sterrenkunde betrokken is.

Tot slot wordt er ingegaan op enkele aspecten van de hedendaagse Nederlandse universiteiten, met name het internationaliseringsbeleid, het onderwijs, en de aansluiting met de middelbare scholen.