Endothelial glycocalyx alterations in hemodialysis patients

Endotheliale glycocalyx-veranderingen bij hemodialysepatiënten

Bij patiënten met chronisch nierfalen en met hemodialysebehandeling komen cardiovasculaire complicaties veel vaker voor in vergelijking met personen uit de algemene bevolking met dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht. Endotheelschade levert een belangrijke bijdrage aan cardiovasculaire pathologie. Endotheelschade kenmerkt zich onder andere in structurele en mechanische verstoringen van de binnenste endotheellaag, ofwel de endotheliale glycocalyx (eGC). Vooral patiënten met chronische nierziekte (CKD) en hemodialysepatiënten hebben eGC-disfunctie en/of -beschadiging.

In haar proefschrift levert Koch direct bewijs dat CKD- en hemodialysepatiënten eGC-disfunctie/beschadiging hebben door het aantonen van verlies van de eGC-marker Ulex europaeus agglutinine 1 en verhoogde endotheelactivatie (VEGFR2) met immunofluorescentiekleuringen in de haarvaten van de huid. Deze veranderingen waren geassocieerd met toegenomen volumemakers (onder andere verhoogde NT-proBNP spiegels in het plasma). In een ander onderzoek vond Koch dat hogere plasmaspiegels van de eGC-marker syndecan-1 geassocieerd waren met een lagere incidentie van cardiovasculaire events, een langere overleving en minder volumeoverbelasting bij hemodialysepatiënten. Hogere plasma syndecan-1 kan dus een verhoogde (endotheliale) regeneratieve capaciteit weerspiegelen. In een cross-over studie vergeleek Koch het intradialytische beloop van plasma syndecan-1-spiegels tussen standaard hemodialyse en Hemocontrol, een modaliteit met aanvankelijk hogere dialysaat-natriumspiegels. Tijdens hemocontrol hemodialyse stegen de syndecan-1-spiegels in het plasma eerder en in hogere mate dan tijdens standaard hemodialyse. Dit suggereert dat een stijging van het plasma-natrium tijdens hemodialyse een trigger is voor het afstoten van glycocalyx.

Ten slotte evalueerde Koch de effecten van het fosfaathormoon fibroblastgroeifactor 23 (FGF23) op de eGC en de onderliggende cortex met atoomkrachtmicroscopie. Patiëntensera met hoge plasmaspiegels van FGF23 verminderden de eGC-hoogte en verstijfden de eGC en cortex. Recombinant c-terminaal maar niet intact FGF23 induceerde vergelijkbare effecten, wat suggereert dat cFGF23 een dominante trigger is voor endotheeldisfunctie.

CV Josephine Koch

Josephine Koch (1990) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarna was zij werkzaam als promovendus bij de Experimentele Nefrologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. De titel van haar proefschrift luidt: Endothelial glycocalyx alterations in hemodialysis patients.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/4f7542ae-d7a4-4967-8c4b-796084a207e9