Hunting ancient walrus genomes

De lessen van oud walrus-DNA

Mens-zijn is fundamenteel verbonden met de natuur.  Ons voortbestaan, onze samenleving, en culturele ontwikkeling worden gevormd door de relatie met onze omgeving; het klimaat; de geologie van het land en van de zee; en de planten en dieren die we eten, gebruiken, houden, en vermijden. Deze verhouding is echter niet eenzijdig, er zijn ontelbare onderling verbonden en wederzijdse interacties. Voorheen werden onze interacties met de natuur voornamelijk bestudeerd vanuit een academisch perspectief, binnen de grenzen van de verscheidene respectievelijke disciplines. Er is echter een groeiende behoefte aan, en waardering voor, een meer geïntegreerde, interdisciplinaire aanpak naarmate we meer leren over de complexiteit en verbindingen die inherent zijn aan onze wereld en cultuur.

Xenia Weber verbindt in haar proefschrift archeologie met biologie door ancient DNA te gebruiken om nieuwe inzichten te creëren in de interactie tussen de mens en walrus (Odobenus rosmarus rosmarus). De belangrijkste doelstellingen van dit onderzoek waren om de genetische structuur van vroegere Atlantische walrussen in kaart te brengen om het lot van uitgestorven populaties beter te begrijpen, referentiekaders te genereren om toekomstige vergelijkingen met moderne genetische gegevens te faciliteren die gevoelig zijn voor tijd en ruimte, en te onderzoeken hoe algemene klimatologische omstandigheden de evolutie van walrussen kunnen hebben beïnvloed.

Het complete werk dat in dit proefschrift wordt gepresenteerd biedt nieuwe inzichten in de evolutie, de vroegere populatiestructuur, en de culturele betekenis van walrussen in de Noord-Atlantische Oceaan. De timing van grote splitsingen tussen walruspopulaties uit de Grote Oceaan en de Atlantische Oceaan, en tussen de ‘gemengde’ en ‘westelijke’ tak van Atlantische walrussen, valt samen met het respectievelijke begin en einde van het Laatste Glaciale Maximum. De huidige populatiestructuur, zoals waargenomen in de mitochondriën van de Atlantische walrussen, is redelijk onveranderd gebleven sinds de afgelopen 5000 jaar en de komst van de mens in de Noord-Atlantische Oceaan.

Op een kleiner geografische schaal werd een specifieke genetische tak van IJslandse walrussen, reeds eerder gesuggereerd door plaatsnamen en historische bronnen, bevestigd door zowel nucleaire als mitochondriale genomische data. Volgens koolstofdatering data werden er op IJsland geen walrussen meer gevonden binnen een paar eeuwen na aanvang van de Noordse (Vikingtijd) bewoning aan het einde van de 9e eeuw. Een vergelijking van archaïsche en moderne mitochondriale data leverde geen bewijs voor het voortbestaan van de lijn en wijst op totale lokale uitsterving.

Een methode voor genetische geslachtsbepaling werd ontwikkeld voor vinpotigen, welke zeer succesvol bleek op historisch en archaïsch dierlijk materiaal. Daarentegen werd er geen eenduidig verband gevonden tussen een aantal verschillende factoren en de kwaliteit of kwantiteit van het bewaard gebleven DNA in een grote, en diverse verzameling van zoöarchologische samples.

Over het geheel genomen draagt dit proefschrift belangrijke nieuwe data, bevindingen, en methodenbij aan onze kennis omtrent interacties tussen de vroegere mens en walrus in de Noord-Atlantische Oceaan. Er liggen spannende nieuwe kansen voor toekomstig onderzoek, met name in het genereren van moderne genomen en het vergelijken ervan met de archaïsche referenties, het nader onderzoeken van uitsterving van lokale populaties rond IJsland of de Maritieme Provincies, en het creëren van gedetailleerde genetische chronologieën voor specifieke regio's zoals Foxe Basin.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/f4d4062e-a790-427b-be59-e6949f4d76ce