Cognitive pathology in Parkinson's disease
| Promotie: | dr. S. van der Zee |
| Wanneer: | 07 juli 2021 |
| Aanvang: | 12:45 |
| Promotors: | prof. dr. T. (Teus) van Laar, prof. dr. J.M. (Joke) Spikman |
| Copromotors: | dr. M.J.J. Gerritsen, dr. M.T. Muller |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Cognitieve pathologie bij de ziekte van Parkinson - een cholinerg perspectief
De ziekte van Parkinson is na de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening. De ziekte kent een chronisch progressief karakter, wat inhoudt dat symptomen in ernst toenemen en zich nieuwe symptomen kunnen voordoen in het verloop van de ziekte. De ziekte van Parkinson is een bewegingsstoornis, maar kent ook meerdere non-motorische symptomen, waarbij met name de cognitieve achteruitgang een groot effect heeft op de kwaliteit van leven van de patiënt. Cognitieve stoornissen komen frequenter voor naarmate de ziekte vordert, maar zelfs in de vroege fase is er bij een kwart tot een derde van de patiënten al sprake van milde cognitieve tekorten.
De oorzaak van de cognitieve achteruitgang bij de ziekte van Parkinson is complex en nog grotendeels onduidelijk, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de boodschapperstof acetylcholine. Het was echter nog niet bekend in hoeverre het cholinerge systeem al aangedaan is in het begin van de ziekte en in welke specifieke hersengebieden de cholinerge activiteit samenhangt met het cognitief functioneren. In haar proefschrift heeft Van der Zee met behulp van cholinerge [18F]FEOBV-PET beeldvorming meer inzicht gegeven in de rol van het cholinerge systeem in de cognitieve achteruitgang bij de ziekte van Parkinson, zowel in de vroege fase als bij verder gevorderde patiënten. De resultaten laten zien dat het cholinerge systeem al bij nieuw gediagnosticeerde patiënten is aangedaan, waarbij er niet alleen cholinerg verval al gezien wordt, maar er ook een toename in cholinerge activiteit wordt gevonden in andere gebieden van de hersenen. Dit laatste kan wijzen op een compensatiemechanisme, waardoor de cognitie klinisch gezien mogelijk langere tijd redelijk tot goed blijft, gerelateerd aan het cognitief functioneren. In een meer gevorderd stadium van de ziekte is zichtbaar dat cholinerge activiteit in met name centraal en frontaal gelegen hersengebieden afneemt, hetgeen een belangrijke rol speelt bij het cognitief functioneren.
Deze bevindingen dragen bij aan een beter begrip van de pathofysiologie van het cognitief functioneren bij de ziekte van Parkinson en geven aangrijpingspunten voor nieuwe ontwikkelingen in de klinische praktijk en toekomstig wetenschappelijk onderzoek.
CV
Sygrid van der Zee (1987) studeerde Behavioral and Cognitive Neuroscience en Klinische Neuropsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar promotieonderzoek vond plaats bij prof. T. van Laar en prof. J.M. Spikman op de afdeling Neurologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen. De titel van haar proefschrift luidt: Cognitive Pathology in Parkinson's Disease - a cholinergic perspective.