Geometric variability of organs at risk in head and neck radiotherapy

UMCG ontwerpt nieuwe internationale richtlijnen voor preventie van bestralingsschade hoofd-halsgebied

Klinisch fysicus Charlotte Brouwer ontwierp nieuwe intekenrichtlijnen om weefselschade in het hoofd-halsgebied door bestraling nog beter te kunnen voorkomen. Deze ‘international consensus guidelines for the delineation of head and neck organs at risk’ bevatten een beschrijving van de anatomische grenzen van de belangrijkste organen die bijwerkingen kunnen veroorzaken, en hebben als doel om wereldwijd dezelfde definities te hanteren. De in het UMCG ontwikkelde richtlijnen zijn goedgekeurd en zullen worden overgenomen door internationale hoofd-hals-kankerorganisaties. Uniforme richtlijnen dragen volgens Brouwer bij aan een meer consistent gebruik van voorspelmodellen, een lagere dosis bestraling op kwetsbare organen en een beter individueel behandelplan voor de patiënt.

Radiotherapie is een belangrijk onderdeel van de behandeling van patiënten met hoofd-halskanker. Een veelvoorkomende en ernstige bijwerking van bestraling in het hoofd-halsgebied is xerostomie, het hebben van een droge mond door beschadiging van de speekselklier. Xerostomie komt bij 40% van de patiënten voor en heeft een grote impact op de kwaliteit van leven; een tekort aan speeksel beïnvloedt de eetlust, manier van spreken en slapen. Er zijn al voorspelmodellen om de kans op complicaties te berekenen, zogenoemde ‘normal tissue complication probability’ (NTCP) modellen, maar deze blijken nog niet algemeen toepasbaar omdat verschillende ziekenhuizen verschillende intekenrichtlijnen gebruiken. De nieuwe, uniforme richtlijnen zijn essentieel voor het ontwikkelen van breed toepasbare NTCP modellen. De afdeling radiotherapie van het UMCG heeft dit jaar een KWF subsidie toegekend gekregen (project ‘CITOR’) om hier aan te werken, zodat uiteindelijk de beste individuele bestralingsbehandeling kan worden gekozen voor de patiënt.

Brouwer bracht in haar proefschrift de grootte en het effect in kaart van variaties in intekening en anatomie om op basis daarvan suggesties te doen voor het verkleinen van de variaties en het beperken van de gevolgen. Haar belangrijkste verdienste is het ontwerpen van internationaal gedragen consensus-intekenrichtlijnen, die momenteel wereldwijd worden ingevoerd. Tot slot stelt Brouwer een methode voor om patiënten te selecteren bij wie de verschillen in bestralingshoeveelheden op de speekselklier groot zijn. Zij dienen volgens de promovenda in aanmerking te komen voor een gepersonaliseerd behandelplan met een lagere bestralingsdosis voor de speekselklier om het risico op xerostomie te verkleinen.

Charlotte Brouwer (1983) studeerde Biomedical Engineering aan de universiteit van Twente, en werd vervolgens opgeleid tot klinisch fysicus in het Universitair Medisch Centrum Groningen, waar ze nog steeds werkt. Zij verrichtte haar onderzoek binnen onderzoeksinstituut CRCG van het Universitair Medisch Centrum Groningen.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/67e2c651-c6cc-46eb-aa16-b17b3d35a63f