On antibiotic resistance

Nieuwe inzichten in ontstaan, verspreiding en bestrijding antibioticumresistentie

Ewoud Reilman onderzocht verschillende mechanismen die ervoor zorgen dat hardnekkige bacteriën, zoals de ‘ziekenhuisbacterie’ Staphylococcus aureus, resistent worden voor antibiotica. Deze resistentiemechanismen zijn een groot probleem in de klinische praktijk, vooral bij de behandeling van patiënten die door andere ziekten extra kwetsbaar zijn voor infecties.

Reilman beschrijft hoe de opkomst van antibiotica, een van de grootste medische doorbraken van de twintigste eeuw, werd beschouwd als het einde van de moeilijke strijd tegen bacteriële infecties. Vóór de ontdekking van penicilline kwamen patiënten met bacteriële infecties vaak te overlijden. Door de jaren heen werd echter al snel duidelijk dat bacteriën over verschillende mechanismen beschikken om antibioticaresistentie te ontwikkelen, zowel door aanpassing van reeds aanwezige genen als door opname van resistentiegenen uit andere organismen.

Reilman onderzocht onder andere wat er op cellulair en moleculair niveau gebeurt wanneer de ziekteverwekker S. aureus blootgesteld wordt aan lage concentraties antibiotica. Een onverwacht resultaat was dat behandeling met twee specifieke antibiotica (ciprofloxacine en flucloxacilline) bacteriofagen bleek te activeren – bacteriële virussen die genetisch materiaal kunnen uitwisselen. Reilman concludeert dat een verkeerd gebruik van antibiotica zo de ontwikkeling en verspreiding van resistentiegenen zou kunnen stimuleren. Daarnaast liet hij zien dat S. aureus nog een ander mechanisme heeft om DNA uit zijn leefomgeving op te nemen, wat ook kan bijdragen aan snelle resistentieontwikkeling.

Ten slotte ontwikkelde de promovendus het prototype voor een ‘microhandschoen’, een dun polymeerlaagje met antimicrobiële werking, dat op de hand aangebracht kan worden en na gebruik met water en zeep weer verwijderd kan worden. Deze microhandschoen is volgens hem weliswaar geen vervanging voor goede hygiëneprotocollen in ziekenhuizen, maar kan er wel aan bijdragen dat patiënten en verplegend personeel tijdens de dagelijkse verzorging veel beter beschermd zijn tegen microbiële besmettingen.

Ewoud Reilman (1985) studeerde Biomedische Wetenschappen aan de Rijkuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Medische Microbiologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen, en binnen onderzoeksinstituut GUIDE. Het onderzoek werd onder andere gefinancierd door het Ubbo Emmiusfonds.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/2a1ecbb9-ffc1-4435-8077-7718c419bb95