The evolutionary and ecological drivers of senescence in two wild passerine systems
| Promotie: | H.Y.J. (Janet) Chik |
| Wanneer: | 10 maart 2025 |
| Aanvang: | 09:00 |
| Promotors: | H.L. (Hannah) Dugdale, Prof, prof. dr. S.C. Griffith, prof. dr. J. Schroeder |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Science and Engineering |
De evolutionaire en ecologische drijfveren van veroudering bij huismussen
De term veroudering verwijst naar de geleidelijk afname van lichaamsfuncties met toenemende leeftijd, wat uiteindelijk leidt tot de dood, en is een algemeen verschijnsel in veel soorten. Waarom en hoe veroudering optreedt en varieert in de natuur blijft echter een paradox in de biologie. Als veroudering schadelijk is, hoe is het dan geëvolueerd? Waarom verouderen individuen met verschillende snelheden? Welke omgevingsfactoren beïnvloeden veroudering? Belangrijker nog, heeft door de mens veroorzaakte milieuschade invloed op veroudering en het functioneren van wilde dieren?
Dit proefschrift van Janet Chik onderzocht hoe veroudering wordt aangedreven door evolutie (genetische overerving en natuurlijke selectie) en ecologie (omgevingsfactoren), met gebruik van telomeer dynamiek als een biomarker. Telomeren zijn beschermende DNA-sequenties die progressief verkorten over tijd en door oxidatieve stress. Korte telomeren zijn in verband gebracht met cellulaire en algehele veroudering, en dienen daarom als een belangrijke maatstaf die fysiologie en lichaamsprestaties met elkaar verbindt.
Het proefschrift toont aan, op basis van gegevens uit de literatuur en van wilde huismussen, dat telomeerlengte erfelijk was, en liet patronen van genetische variatie zien die de huidige evolutionaire theorieën over veroudering ondersteunden – dat zwakke natuurlijke selectie op hogere leeftijd het mogelijk maakt dat verouderde individuen blijven bestaan. Evolutie door selectie werd verder ondersteund door positieve verbanden tussen telomeerlengte en benaderingen van Darwin’s ‘fitness’, zoals hogere overleving en het totale, levenslange, reproductieve succes van huismussen.
Daarnaast, met behulp van gegevens van een andere huismuspopulatie onder chronische loodvervuiling, werd gevonden dat vervuilingsniveaus invloed hadden op telomeerlengte en op belangrijk gedrag voor overleving. Daarom is het noodzakelijk om beter te begrijpen hoe milieu-degradatie en gedrag veroudering beïnvloeden, zowel op de korte als lange termijn.