Stem cell sparing radiotherapy: the road towards clinical introduction
| Promotie: | M.I. van Rijn-Dekker |
| Wanneer: | 13 december 2024 |
| Aanvang: | 09:00 |
| Promotors: | prof. dr. J.A. (Hans) Langendijk, dr. P. (Peter) van Luijk |
| Copromotor: | dr. R.J.H.M. Steenbakkers |
| Waar: | Academiegebouw RUG |
| Faculteit: | Medische Wetenschappen / UMCG |
Stamcelsparende radiotherapie: de weg naar klinische introductie
Veel hoofdhalskankerpatiënten ervaren blijvende bijwerkingen na radiotherapie, zoals het gevoel van een droge mond (“xerostomie”). Het risico op xerostomie is gerelateerd aan de bestralingsdosis, die de oorspeekselklieren (parotiden) hebben ontvangen tijdens de behandeling. Preklinische studies hebben echter laten zien dat de stamcellen essentieel zijn in de reactie van de oorspeekselklieren op bestraling.
In dit proefschrift van Maria van Rijn-Dekker is bevestigd dat een hogere bestralingsdosis op de stamcellen het risico op xerostomie verhoogd door de speekselproductie van de parotiden te verlagen. Vervolgens werd een klinische studie uitgevoerd om te testen of de speekselklierproductie beter behouden blijft met stamcelsparende radiotherapie (SCS-RT) dan met parotissparende radiotherapie. Deze studie toonde dat bestralingsdosis op de stamcellen een sterkere risicofactor voor xerostomie is, dan bestralingsdosis op de gehele parotis.
Vervolgens werd dit sterkere effect van stamceldosis verwerkt in voorspellingsmodellen voor xerostomie. Deze modellen kunnen worden gebruikt om SCS-RT in de klinische praktijk te ondersteunen. Om de klinische introductie van SCS-RT verder te faciliteren, zijn er aanbevelingen opgesteld om dosis op de stamcellen te verlagen zonder de kankerbehandeling of de preventie van andere bijwerkingen te verslechteren. Het gebruik van deze aanbevelingen kan het risico op xerostomie verkleinen in patiënten, die worden behandeld met radiotherapie op basis van fotonen.
Tenslotte heeft een multicenteronderzoek aangetoond dat SCS-RT ook kan worden toegepast door andere instellingen, elk met hun eigen standaarden. Concluderend heeft deze thesis laten zien dat SCS-RT kan worden toegepast in de dagelijkse klinische praktijk om het risico op blijvende xerostomie bij hoofdhalskankerpatiënten verder te verlagen.