Politics out of place

Gevoelens van onvrede in Nederland geografisch in kaart gebracht

Vaak wordt gesproken over ‘de kloof’ tussen stad en platteland of tussen Randstad en regio. Deze ‘geografie van onvrede’ wordt door onderzoeker Bram van Vulpen blootgelegd. Hij kijkt hoe de gevoelens van onvrede verspreid zijn over regionale scheidslijnen en welke regionale verschillen verklaringen bieden voor hedendaagse onvrede.

Met regelmaat verschijnen er verontwaardigde demonstranten in het nieuws die met een beschuldigende vinger wijzen naar politici ‘in Den Haag’ of mensen ‘uit de Randstad’ die geen oog zouden hebben voor de mensen op het platteland en aan de randen van het land. Denk bijvoorbeeld aan de recente boerenprotesten, de protesten tegen de aardgaswinning in de regio Groningen of de weerstand tegen de terugkeer van de wolf.

Internationaal gezien is Nederland een interessante casus. Veel studies naar de geografische patronen in onvrede gaan over de meest waarschijnlijke gevallen (most likely cases), zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Nederland daarentegen kan worden beschouwd als een minst waarschijnlijke casus (least likely case). Nederland is namelijk een klein, dichtbevolkt, zeer welvarend land met een proportionele democratie zonder districtenstelsel.

Het proefschrift van Van Vulpen beschouwt de geografie van onvrede niet enkel als een populistische dreiging, maar kijkt naar de verschillende gevoelens van onvrede die inwoners delen ongeacht hun stemgedrag. Met een blik vanuit sociaal-ruimtelijke rechtvaardigheid worden ontevreden burgers ook gezien als potentieel kwetsbare groepen die mogelijk worden benadeeld door regionale ongelijkheden, gebrekkige erkenning en ondervertegenwoordiging in de politiek.

Zie ook het interview "Onvrede verklaard met de Nederlandse kaart" met Van Vulpen:

https://www.rug.nl/news/2023/04/onvrede-verklaard-met-de-nederlandse-kaart

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/a14d64d3-23bc-4724-8de0-776f78a7e58a