Is your vote vital?

Is jouw stem van vitaal belang? Vijf essays over kiezersgedrag

Wat beweegt individuen om te stemmen en hoe beslissen ze op wie ze stemmen? Olivier Herrmann onderzoekt deze vragen in zijn proefschrift met een combinatie van theoretische modellen, empirische analyse, en moreel-filosofische argumenten.

Hermann vindt onder andere dat kiezers niet alleen stemmen op een populistische partij uit protest, dus als uiting van een gebrek aan vertrouwen in de politieke elite, maar ook vanwege hun beleidsstandpunten. Belangrijke drijveren voor een stem op bijvoorbeeld rechts-populistische partijenen zijn verzet tegen immigratie, klimaatbeleid, Europese integratie en progressieve culturele waarden. De methodologie stelt Hermann in staat om populistische kiezers te classificeren naar hun motivatie. Hermann vindt bijvoorbeeld dat 18 procent van de kiezers voor rechts-populistische partijen in een Europese steekproef 'zuivere beleidskwestiestemmers' zijn die niet gemotiveerd worden door populistische attitudes, maar louter op populistische partijen  stemmen op basis van hun beleidsstandpunten.

Daarentegen is slechts 11,6 procent van de stemmers op rechts-populistische partijen te classificeren als 'zuivere proteststemmers', terwijl de rest van deze stemmers wordt gedreven door een combinatie van beide motieven, of specifieke factoren,  zoals een persoonlijke relatie met een politieke kandidaat.

Het onderzoek biedt een intuïtieve en bruikbare  verklaring waarom mensen stemmen op po\-pulistische partijen. Terwijl sommige kiezers voornamelijk worden gedreven door een afkeer van de politieke elites, baseren veel kiezers hun keuze op een vergelijking van hun individuele beleidsstandpunten met de standpunten die worden ingenomen door gevestigde partijen. Als er onvoldoende overlap is, kunnen kiezers overstappen naar populistische alternatieven.

Het eerste hoofdstuk analyseert de beslissing om te stemmen met behulp van een speltheoretisch model waarin inzichten uit de prospect theory worden geïntegreerd, zoals gegeven referentiepunten, verliesaversie en subjectieve weging van waarschijnlijkheden. Het tweede hoofdstuk presenteert de resultaten van een laboratoriumexperiment op basis van een gestileerde versie van dit model, waarbij de referentiepunten worden gemanipuleerd. Het blijkt dat deze manipulatie geen significant effect heeft op de stembeslissing. Het hoofdstuk bespreekt verder de aanwezigheid van bandwagon-effecten in het experiment.

Het derde hoofdstuk onderzoekt het concept van een burgerplicht (civic duty) om te stemmen en stelt in plaats daarvan een partisan duty voor, die gebaseerd is op een gepercipieerde morele verplichting tegenover de eigen politieke groepering. Het hoofdstuk bespreekt empirisch bewijs ter ondersteuning van deze partisan duty en onderzoekt de bijbehorende gedragsimplicaties. Het vierde hoofdstuk ontwikkelt een speltheoretisch model waarin de partisan duty is geïntegreerd en laat zien dat dit model de empirische feiten over opkomst bij verkiezingen beter verklaart dan modellen die uitgaan van een civic duty.

Het laatste hoofdstuk onderzoekt de opkomst van populisme in Europa. Het gebruikt een nieuwe factoranalytische benadering om te bepalen waarom kiezers voor populistische partijen kiezen. De resultaten geven aan dat zowel individuele beleidsstandpunten als populistische attitudes deze keuze bepalen. Hiervan gebruikmakend presenteert het hoofdstuk een classificatie van kiezers langs deze dimensies.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/11370/3c4fb716-c172-4c8f-8e4b-df40464de011